Kreatywność w zawodzie programisty – wybór czy konieczność?

Kreatywność jest siłą napędzającą rozwój świata w różnorodnych jego wymiarach i kierunkach, a myślenie kreatywne stanowi jej podstawę. To zarazem cecha, jaką powinny rozwijać kolejne pokolenia, by podtrzymać rozwój naszej cywilizacji. Grupą zawodową uważaną dziś za jedną z najbardziej kreatywnych są programiści. Ich rola w budowaniu przełomowych (choć nie tylko) technologii przyszłości jest nieoceniona.

Twórcy oprogramowania i stron internetowych to jedna z najliczniejszych na świecie grup zawodowych. Trudno dokładnie określić, ilu programistów jest na świecie, bo wielu pracuje amatorsko, ale szacunki mówią o 20–35 milionach. Dla porównania, ich liczba w Wielkiej Brytanii jest podobna (choć nieco większa) do liczby lekarzy.

Szacunki mówią, że na świecie jest 20–35 milionów programistów

Rolę i znaczenie tego zawodu coraz częściej przyrównuje się do zajęć twórczych, i każe myśleć o programistach jak o artystach. Nie tylko ze względu na to, co robią teraz, ale z uwagi na coraz większy ich wpływ na kształtowanie przyszłości. Inżynieria oprogramowania jest dziś bowiem niezbędna we wszystkich aspektach globalnej gospodarki. A ponieważ coraz więcej firm buduje kulturę systemów informatycznych, więc zapotrzebowanie na talent w tej dziedzinie rośnie.

Tworzenie oprogramowania jest dziś prawdopodobnie najbardziej kreatywną dziedziną, jaką można sobie wyobrazić. To myśl człowieka przed ekranem czekającym na wypełnienie kodem, za pomocą którego można stworzyć wszystko.

Kreatywny programista, czyli jaki?

Kreatywność nie jest cechą oczywistą. I choć drzemie w każdym, to należy ją jeszcze ukierunkować. Kiedy mówi się o „typowym” programiście, często na myśl przychodzi ktoś, kto mozolnie, linijka po linijce, pisze kod. Jest skoncentrowany, metodyczny, myśli analityczne i logiczne, wykorzystując cechy lewej półkuli mózgu.

Jednak praca programisty jest nie tylko odtwórczym wykorzystywaniem znanych już funkcji i schematów, ale przede wszystkim opracowywaniem nowych koncepcji, wymagających kreatywnego rozwiązywania niespotykanych wcześniej problemów.

Systemy informatyczne coraz częściej potrzebne są w wielu branżach, również tych typowo humanistycznych. W każdym nowym projekcie programistom przydaje się więc umiejętność twórczego myślenia oraz nawet podstawowa wiedza na temat specyfiki pracy artystów, prawników czy naukowców. Coraz liczniej też twórcy oprogramowania pochodzą ze środowisk sztuki, architektury czy muzyki. Cechy przypisywane prawej półkuli są więc równie ważne.

Umiejętność samodzielnego myślenia, wychodzenie poza schemat i tworzenie praktycznych, ale nietuzinkowych rozwiązań, są dziś niezbędne nie tylko w tworzeniu przełomowych technologii.

Kreatywność to zdolność tworzenia połączeń między pozornie niezwiązanymi ze sobą rzeczami

By tworzyć przydatne i wartościowe programy i aplikacje, nie mówiąc o zaawansowanych grach komputerowych, trzeba się wykazać wiedzą i własną kreatywnością. Najpopularniejsze zaś programy i aplikacje powinny być dobrze napisane, a przede wszystkim przemyślane, a w efekcie pomysłowe i czytelne dla innych.

Kreatywność to zdolność tworzenia połączeń między pozornie niezwiązanymi ze sobą rzeczami – nieodłączna cecha dobrego programisty. Żaden potencjalny twórca oprogramowania, jak też przyszły jego pracodawca, nie mogą lekceważyć kreatywności. Powinno jej towarzyszyć poczucie i chęć bycia twórcą, rozwijanie w sobie mentalności eksperymentatorskiej.

Inne zalety związane z kreatywnością

1. Pomysłowość

To umiejętność tworzenia rozwiązań pomysłowych, ale też ciekawych i wartościowych. Asaf Weinberg, lider innowacji w zakresie produktów:

„Za każdym razem, gdy programista pisze kod, podąża niedeterministyczną ścieżką w kierunku nieznanego rozwiązania – unikalnego rozwiązania, które nigdy wcześniej nie było tworzone. Gdyby praca nie była wyjątkowa, nie musiałby jej pisać, po prostu skopiowałby ją i wkleił”.

2. Ciekawość

Pomaga w koncentrowaniu się na głębokiej wnikliwej pracy, elastycznym wyszukiwaniu w pamięci i środowisku wskazówek do „układanki”. Motywuje do nauki i stałego zdobywania wiedzy. I choć można być dobrym programistą bez korzystania z niej, to ci, którzy ją mają, robią postępy znacznie szybciej.

3. Adaptacyjność

Projekty IT rządzą się ciągłymi zmianami i wymuszają szybkie reagowanie na opinie i informacje. Programiści powinni mieć zdolność przystosowywania się do procesów zachodzących w danym zespole. Większość z nich przestrzega tej zasady w procesie programowania, w przeciwnym razie proces ten będzie trudny.

4. Komunikacja

To umiejętność wyrażania swoich myśli i pomysłów. Wyobraźmy sobie, że mamy przyjąć koncepcję klienta lub wyjaśnić mu, dlaczego nie jest dobra; albo wytłumaczyć potencjalnie kontrowersyjną decyzję, jaką podjęliśmy. Umiejętność zaakceptowania idei, bądź przekazania własnej prostym językiem sprawi, że staniemy się bardziej przekonujący. Jasne rozumowanie sprawi, że unikniesz konfliktu.

5. Pasja

Większość twórców angażuje się w swoje projekty, czerpiąc nie tylko przyjemność, ale także energię z tego, co robią. Najlepsi programiści myślą o kodzie, nie tylko gdy fizycznie są w pracy: ciągle rozmyślają, zastanawiając się, jak go ulepszyć i zwiększyć wydajność. I są podekscytowani tym, co robią.

6. Umiejętność pisania

Bez solidnej dokumentacji dostępnej dla wszystkich członków zespołu nie ma dobrego projektu informatycznego. Nie wspominając o pracy w dalszej perspektywie, by móc kod rozszerzać i aktualizować. Wielu programistów kształtuje tę umiejętność prowadząc blogi, gdzie dzieli się wyzwaniami i rozwiązaniami z innymi. Służy to nie tylko nauce, ale też umiejętnościom pisarskim.

Kod – narzędzie kreacji

Kod to podstawowe "tworzywo" pracy programistów. I choć w potocznym odbiorze kodowanie jest zarezerwowane dla hermetycznej grupy zawodowców, to jest procesem interdyscyplinarnym i z powodzeniem może być wykorzystywane przez współczesnych artystów, np. w sztuce i reklamie. Pisanie kodu jest porównywalne do komponowania muzyki lub pisania książki. Kreatywne kodowanie otwiera nowe pole do eksperymentów, tworzenia interaktywnej sztuki wymykającej się schematom czy instalacji silnie oddziałujących na wszystkie zmysły. Jest już wiele przykładów udanego mariażu sztuki, designu i kodowania.

Przykładem może być multimedialna instalacja „Miara pokoju. Quantum of Piece” w Muzeum Powstania Warszawskiego albo MickeyPhone – interaktywna, audiowizualna instalacja, powstała na zlecenie Disneya, czy inne projekty łączące słowo z przestrzenią i technologią. Kreatywne kodowanie staje się więc umiejętnością poszukiwaną przez projektantów, artystów czy branżę reklamową, dając ogromną przewagę na rynku pracy.

Przed programistami, którzy potrzebują odskoczni od rutynowego programowania na ekranie i za pomocą kodu pragną stworzyć coś namacalnego, otwierają się szerokie możliwości.

Kreatywna gospodarka

Przykłady pokazują, że funkcjonowanie świata, coraz bardziej zdominowanego przez obrazy, dźwięki, symbole i idee, wymusza metody tworzenia towarów, usług i tworów kultury. W obliczu daleko idących zmian wzrasta znaczenie platformy łączącej ekonomię, kulturę i technologię. Aby uwolnić kreatywny potencjał zawodów informatycznych, potrzebne są nowe strategie.

Już pod koniec lat 90 XX wieku w Wielkiej Brytanii powstała koncepcja sektorów kreatywnych służących gospodarce kreatywnej. Ów "Mapping document" okazał się przełomowy dla gospodarki. Stanowił pierwszą w historii próbę usystematyzowania sektorów kreatywnych na poziomie kraju.

Wśród oczywistych, jak sztuka, architektura, design, muzyka czy film i wideo, znalazł się największy sektor „Oprogramowania i usług komputerowych”.

Dokument ten zwrócił ludziom uwagę na sektor, który łącząc technologię z sięgającym daleko w przyszłość dziedzictwem narodowym, jest unikatowym w skali światowej gospodarki. Odkrycie to, jak i cały dokument, uruchomił serię działań, przyczyniając się do wzrostu znaczenia kreatywności zarówno w gospodarce, jak i całym społeczeństwie, a także w innych krajach.

Podsumowanie

Funkcjonowanie gospodarki może zostać zakłócone z powodu wciąż małego udziału w nim branży technologicznej. Znawcy rynku pracy oceniają, że w ciągu najbliższych 10–15 lat zwiększy się udział twórców oprogramowania w sektorach niezwiązanych z informatyką.

Być może firmy zaczną budować oprogramowanie we własnym zakresie, choć proces ten zależeć będzie od docenienia inżynierii oprogramowania przez poszczególne sfery. Np. gdyby hotele miały własne zespoły oprogramowania, jest szansa, że nie istniałyby firmy rezerwacyjne, bo programiści w grupie hotelowej sami by to stworzyli. Dzięki programowaniu można kreować produkty i usługi lepiej dopasowane do potrzeb współczesnego człowieka.

Chcesz wiedzieć, w jakich jeszcze zawodach przydaje się kreatywność? Zajrzyj do tego artykułu, w którym opisujemy kreatywne zawody popularne w XXI wieku.