Scrum master – kim jest i jaką rolę pełni w projekcie?

Scrum master pełni funkcję służebną wobec zespołu opracowującego produkt. Rola tego specjalisty wiąże się przede wszystkim z pracą z ludźmi, a podstawowymi narzędziami jego pracy są oczy i uszy. Zajmuje się w zespole procesem wymiany informacji. To ktoś, kto ma cechy przywódcze, tj. potrafi poprowadzić ludzi we właściwym kierunku, a zarazem im służyć i pomagać.

Miejsce scrum mastera w organizacj

Typowy ​zespół scrumowy​ składa się z product ownera, analityków, programistów, architektów oprogramowania i scrum mastera. Zespół ten odpowiada przed klientami, interesariuszami, menedżerami i szefami firmy.

​Product owner​ jest odpowiedzialny za poinformowanie zespołu, co ma zbudować. Pisze historie użytkowników, a każda historia wyjaśnia jeden element funkcjonalności. Mówi o tym, CO zrobi dana funkcja, natomiast nigdy nie mówi JAK zostanie zaprogramowana. Programiści ​i​ architekci​ piszą kod programowania dla tych historii.

Natomiast ​scrum master​ tworzy i organizuje pracę oraz dba o płynność jej przebiegu. Pokonuje możliwe przeszkody, by zespół programistów mógł koncentrować się na swojej pracy. Czyni to poprzez​:

• pomaganie product ownerowi w tworzeniu i udoskonalaniu historii;
• dbanie o wykonanie zadań w określonym czasie;
• usuwanie wszelkich czynników rozpraszających czy blokujących pracę zespołu;
• upewnianie się na bieżąco, że zespół wypełnia swoje zobowiązania.

Robi to wszystko poza bezpośrednim zwierzchnictwem kogokolwiek z zespołu. Łączy wszystkich członków zespołu oraz interesariuszy poprzez rozmaite “rytuały” Scruma. Jest jak mechanizm, który skleja wszystkie elementy i sprawia, że ludzie pracują razem.

Obowiązki scrum mastera według Scrum GuideTM

• jest odpowiedzialny za promowanie i wspieranie Scruma;
• pomaga każdemu zrozumieć teorię, praktyki, zasady i wartości Scruma;
• jest sługą-liderem zespołu scrumowego;
• pomaga osobom spoza zespołu scrumowego zrozumieć, które z ich interakcjiz zespołem scrumowym są pomocne, a które nie;
• pomaga każdemu zmienić te interakcje, aby zmaksymalizować wartość tworzonąprzez zespół scrumowy.

Menedżer, coach, mentor?

Rola scrum mastera przypomina nieco rolę menedżera projektu. ​Jego praca nosi pewne cechy menedżerskie, choć bardziej przypomina coacha​. Jest też kimś w rodzaju mentora, który motywuje zespół do pracy, wzmacnia, edukuje, ale i wymaga. Swoim kolegom z drużyny wpaja umiejętności, które sam posiada, aby mogli sobie pomóc, gdy na przykład kiedykolwiek nie będzie dostępny.

Scrum master jest kimś w rodzaju mentora, który motywuje zespół do pracy

Czasem też może przejąć pole zarządzania. Mając większą wiedzę techniczną, musi być silny w obszarach podejmowania decyzji, samozarządzania, a także móc rozwiązywać problemy w czasie rzeczywistym. Nie może być przy tym apodyktycznym nadzorcą, by nie zrazić zespołu (także do stosowania Scruma), i nie osiągnąć efektu odwrotnego od zamierzonego. Jest raczej empatycznym jego sprzymierzeńcem.

Samorozwój i wsparcie

Scrum master, aby rozwijać innych, musi przede wszystkim nieustannie ​pracować nad własnym rozwojem​. Podstawowym obowiązkiem scrum mastera jest stworzenie przyjaznego środowiska dla całego zespołu, w którym on sam jest kimś, kto wykazuje skupienie, szacunek, otwartość, zaangażowanie i odwagę niezbędną do wykonywania swojej pracy.

Bycie scrum masterem to również ​dbanie o rozwój innych​ poprzez odkrywanie i wspieranie ich potencjału. Dzieje się to podczas różnych wydarzeń Scruma, takich jak planowanie sprintu, codzienny scrum, przegląd i retrospektywa sprintu.

Główne zadania scrum mastera:

• śledzi uważnie uruchomione procesy scrumowe oraz usuwa wszelkie możliwe przeszkody, które mogą zakłócić płynność procesu;
• utrzymuje równowagę sił między zespołem a kierownictwem w celu zapewnienia prawidłowego przebiegu projektu;
• jest odpowiedzialny za zespół, z którym współpracuje – musi go więc budować, tj. zachęcać, chronić przed kłopotami zewnętrznymi, wspierać w organizowaniu spotkań;
• ułatwia zespołowi skupienie się na bieżącym sprincie, by osiągnąć zamierzony cel;
• ustala priorytety zadań, określa i ocenia potencjalne ryzyko związane z projektem;
• sprawia, że praca, którą wykonuje on i jego współpracownicy, jest przejrzysta.

Scrum master a świat zewnętrzny

Scrum master dogłębnie rozumie Scruma, a z drugiej strony to, jak funkcjonuje organizacja. Jest odpowiedzialny za dostosowanie Scruma w ramach zasad zdefiniowanych w Scrum Guide. ​Obszar jego działania obejmuje zatem zespół, otoczenie zespołu (klienta, interesariuszy) oraz całą organizację.

O ile praca z zespołem projektowym wydaje się oczywista, to pozostałe obszary działania scrum mastera są różnorodne. W praktyce oznacza to, że jak klient nie rozumie, w jaki sposób pracuje zespół scrumowy, to do scrum mastera należy wyjaśnienie. Podobnie będzie z szefem organizacji. Jeśli ten podważa pracę i wysiłki zespołu scrumowego w drodze do zwinności, to scrum master objaśnia mu korzyści, jakie firma może mieć z wdrożenia Scruma.

Scrum master a wiedza na temat programowania

Czy osoba spoza IT może zostać scrum masterem? Czy brak wiedzy informatycznej i programistycznej jest dla niego ograniczeniem? Zdania w tej kwestii są podzielone, ale argumenty obu stron są możliwe i uzasadnione.

Ogólnie rzecz biorąc, ​brak głębokiej więzi z IT nie ogranicza możliwości zostania scrum masterem​. Wiedza informatyczna lub doświadczenie w programowaniu nie zawsze są warunkiem wstępnym do roli scrum mastera. W rzeczywistości warto jednak, by znał się na etapach projektu oprogramowania. Szczegółowa wiedza programistyczna nie jest bardzo konieczna, choć z pewnością wyższy jej poziom pozwala scrum masterowi zrozumieć dyskusję zespołową, blokady, ryzyka i podejście do różnych sytuacji.

Szczegółowa wiedza programistyczna nie jest konieczna, ale jej wyższy poziom pomaga lepiej zrozumieć specyfikę projektu

Ta sama logika dotyczy również product ownera czy analityka biznesowego. Każdy z nich powinien być ogólnie świadomy, jak działa branża IT i znać możliwości swojego zespołu programistycznego, by nie pisać historii w próżni. Z drugiej strony, osoba nie-IT może zostać bardzo dobrym scrum masterem. ​Najlepszymi kandydatami do tej roli są ludzie z umiejętnościami komunikacyjnymi i rozwiązywania konfliktów​, o empatycznej i wspierającej naturze, ze zdolnościami słuchania, odważni, którzy wierzą w innych i odniesienie przez nich sukcesu.

Jak zostać dobrym scrum masterem

Warto nauczyć się podstawowych zasad i technik, czytając książki o Scrumie, artykuły, oglądając filmy edukacyjne (YouTube ma dużo takich filmów). Ponadto wiele portali internetowych zapewnia kursy szkoleniowe online, które są prowadzone przez ekspertów branżowych.

Najważniejszą zaletą uczenia się online jest to, że bierze się udział w tych kursach z domu, korzystając z łatwych w obsłudze witryn internetowych i aplikacji mobilnych. Kursy te mogą być korzystne przed decyzją, czy zainwestować w formalną certyfikację Scruma. Większość podstawowych certyfikatów wymaga odbycia dwudniowego szkolenia i znacznej inwestycji.

Project manager a scrum master​

Zdarza się, że ​stanowisko scrum mastera kojarzy się z rolą product ownera czy project managera​. O ile zakres obowiązków pierwszego z nich krótko już omówiono, to warto wspomnieć o drugim. Zależność między project managerem i scrum masterem można zobrazować na przykładzie obowiązków wymienionych w PMBOK® Guide.

Zgodnie z zasadami tej metodologii ​project manager ​to osoba wyznaczona przez organizację wykonawczą do kierowania zespołem odpowiedzialnym za osiągnięcie celów projektu. Kieruje zespołem projektowym, aby spełniał wyznaczone cele i oczekiwania interesariuszy. Pełni również role komunikacyjne między sponsorem projektu, członkami zespołu i innymi interesariuszami, m.in. wskazuje kierunek i przedstawia wizję sukcesu projektu.

Inne niezależne projekty, które są częścią tego samego programu, mogą mieć wpływ na projekt główny. Interakcja z innymi project managerami pomaga wywrzeć pozytywny wpływ na spełnienie różnych potrzeb projektu.

Podsumowanie

Czemu służy porównanie project managera ze scrum masterem? W wielu aspektach role te są podobne. Nie przez przypadek jednak o scrum masterach mówi się, że są w firmie „mistrzami”. Cechy osobowe i talent interpersonalny, jakie scrum master powinien wykazać, znacznie przewyższają inne role. Wielu project managerów wybiera rolę scrum mastera. Robią to samodzielnie albo z woli organizacji, gdy ta decyduje się na realizację projektu na bazie Scruma.