Web Content Accessibility Guidelines – produkty cyfrowe zgodne z WCAG

Web Accessibility (dostępność serwisów internetowych), to pojęcie dotyczące praktyk zmierzających do uczynienia treści i funkcjonalności rozwiązań cyfrowych  łatwiejszymi w odbiorze. Wszyscy odpowiedzialni za tworzenie stron internetowych (a także dokumentów cyfrowych) powinni być świadomi ogólnoświatowych wytycznych w tej dziedzinie.

Dziś bez Internetu nie można się obejść. Mimo to istnieją w sieci bariery, które sprawiają, że wiele osób ma problemy ze swobodnym korzystaniem z określonych typów witryn czy dokumentów cyfrowych. Istnieje duża grupa internautów mających specjalne potrzeby, niepełnosprawności i upośledzenia. W idealnym świecie każdy powinien mieć możliwość korzystania z dowolnej witryny czy produktu cyfrowego. Nie powinno mieć znaczenia, jaki jest stan użytkownika lub z jakiego sprzętu i oprogramowania korzysta. To jedna z podstawowych zasad stojących za koncepcją dostępności sieci.

Jednolite standardy dla wszystkich

Szacuje się, że osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności stanowią 1/7 całej światowej populacji. Już dawno w wielu krajach, począwszy od Kanady i USA, a następnie w Europie, narodziła się potrzeba wdrożenia jednolitych standardów dla stron internetowych i aplikacji mobilnych, by osobom takim ułatwić dostęp do nich. Wytyczne te ujęto w różnych dokumentach obowiązujących w poszczególnych krajach. Jednym z nich jest dokument o nazwie Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Wytyczne te stosuje się coraz szerzej w kontekście osób o dowolnym rodzaju ograniczenia, a także korzystającym z Internetu za pośrednictwem tzw. technologii wspomagających.

Rodzaje technologii wspomagających:

• czytnik ekranu, który wokalizuje tekst na każdej stronie,
• oprogramowanie do rozpoznawania mowy, które konwertuje mowę na tekst,
• terminale brajlowskie,
• alternatywne klawiatury dostosowane do specjalnych potrzeb.

Rodzaje ograniczeń w Internecie:

• ruchowe – trudności w używaniu myszki (korzystanie z tzw. mouth stick lub tylko z klawiatury), lub potrzeba specjalistycznych urządzeń do komunikacji z komputerem;
• wzrokowe – różne stopnie niedowidzenia, ślepota barw (postrzeganie kontrastów kolorów), jak też całkowita ślepota wymagają oprogramowania, które przetworzy treści na ekranie i poda je poprzez syntetyczny głos albo czytnik Braille’a; napady światłoczułe na skutek epilepsji, często związane z migającymi światłami;
• słuchowe – różne stopnie uszkodzenia słuchu sprawiają, że gdy aplikacja przekazuje sygnały dźwiękowe, to osoba może potrzebować sygnałów wizualnych lub napisów;
• poznawcze – problemy ze zrozumieniem treści (dysleksja), z zapamiętywaniem (demencja), z językiem, z utrzymaniem uwagi, czy z postrzeganiem wymagają tworzenia stron tak, by wszystkie informacje były łatwo dostępne i zrozumiałe.

Każda strona internetowa powinna być dostępna dla osób z dysfunkcjami ruchowymi, wzrokowymi, słuchowymi czy poznawczymi

Aby obejść te problemy, wiele osób korzysta z technologii pomocniczych podczas przeglądania Internetu. Jednak nawet przy założeniu, że tylko 1/10 z takich osób korzysta z Internetu, słuszne jest wprowadzenie zalecenia, aby każdy twórca strony internetowej czy produktu cyfrowego (jak interfejs telefonu, POS czy PDF) zapoznał się z dokumentacją WCAG. Przyswojenie zawartych w niej zasad powinno być podstawą do tworzenia serwisów internetowych zgodnie z zasadami dostępności. Strona ma być przyjazna zarówno dla osób niewidomych, jak niedowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, niesłyszących, z dysleksją lub różnego rodzaju dysfunkcjami intelektualnymi. Także bardziej przyjazna dla osób starszym oraz tych, które nie mają wprawy w korzystaniu z Internetu.

W3C Web Accessibility Initiative

Na świecie działa już wiele organizacji i inicjatyw rozwijających technologie wspierające osoby niepełnosprawne. Jedną z nich jest W3C Web Accessibility Initiative. Organizacja ta pracuje nad standardami dotyczącymi dostępności aplikacji i stron internetowych. Cztery główne obszary rekomendacji tworzonych przez WAI to:

• WCAG – Web Content Accessibility Guidelines, rekomendacje dotyczące kryteriów, dostępności stron internetowych. Wersja 2.0 została zaadaptowana jako standard ISO/IEC 40500;
• ATAG – Authoring Tools Accessibility Guidelines, rekomendacje dotyczące narzędzi za pomocą których tworzy się treści;
• UAAG – User Agent Accessibility Guidelines, dotyczą narzędzi takich jak przeglądarki, wtyczki, odtwarzacze mediów, czytniki ekranu i inne oprogramowanie, renderujące treści na ekranie;
• WAI-ARIA – Accessible Rich Internet Applications, framework służący do poprawy dostępności aplikacji i treści webowych, ma zastosowanie w przypadku elementów dynamicznych.

WCAG

Z wymienionych rekomendacji WAI, jako pierwszy, bo już w 1999 roku, został opublikowany standard WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Zawierał on 14 wytycznych do tworzenia dostępnych stron.

W 2008 opublikowano wersję 2.0, która wprowadziła 12 wytycznych podzielonych na 4 kategorie (zauważalność, wykonalność, zrozumiałość, odporność). Do każdej wytycznej przypisane są testowalne kryteria (jest ich 61).

W 2018 roku wydano wersję WCAG 2.1 uzupełniającą wersję 2.0 o kolejne 17 kryteriów, z usprawnieniem wyników dla trzech grup użytkowników:

• z niepełnosprawnością poznawczą i problemami z nauką;
• niedowidzących;
• niepełnosprawnych korzystających z urządzeń mobilnych.

Definicja WCAG

WCAG to zebrane rekomendacje dotyczące dostępności, sposobu tworzenia i rozwoju stron z myślą o zapewnieniu jak najwyższej czytelności dla jak największej ilości grup odbiorców mając tu na uwadze przede wszystkim osoby niepełnosprawne.

WCAG instruuje, jak tworzyć strony internetowe dostępne dla wszystkich odbiorców, w tym osób niepełnosprawnych

Wersji WCAG 2.0 towarzyszą dwa bardziej szczegółowe dokumenty uzupełniające, tj. Understanding WCAG 2.0 oraz Techniques for WCAG 2.0, które liczą już blisko 800 stron. Być może jego obszerność sprawia, że ogromna większość serwisów nie spełnia nawet minimalnych wymagań dokumentacji. Nie każdy twórca serwisów internetowych będzie mógł poświęcić wiele czasu na czytanie wszystkich dostępnych rozszerzeń WCAG. Dlatego też, aby ułatwić im pracę, na całym świecie powstają setki jego streszczeń. Jednak coraz częściej, szczególnie w większych firmach, za zaprojektowanie dostępnych rozwiązań są odpowiedzialni UX designerzy, a w drugiej kolejności product ownerzy. Programiści oraz twórcy treści w mniejszym stopniu odpowiadają za te kwestie.

Wytyczne WCA dla programistów

Wytyczne te można podsumować, wskazując na najważniejsze zagadnienia, których dotyczą:

• umożliwienie użytkownikom korzystanie z treści lub funkcjonalności serwisu internetowego tak, by nikt nie był dyskryminowany ze względu na jakąś niepełnosprawność;
• ograniczanie nadmiarowości do tego, co konieczne i usuwanie złożoności tam, gdzie jest to możliwe (redundancja);
• dopasowanie serwisu do potrzeb i preferencji, czym rządzi tzw. personalizacja;
• zapewnienie alternatywnych formatów treści tam, gdzie jest taka potrzeba (np. alternatywy tekstowe dla obrazów, grafik, wykresów oraz nagrań audio i wideo);
• wzbogacenie treści i funkcjonalności w odpowiednie opisy, instrukcje i etykiety, co dotyczy np. pól tekstowych do wprowadzania danych, tabel itp. elementów;
• przestrzeganie standardów branżowych potwierdzone walidacją kodu XHTML oraz CSS, kompatybilność z technologiami wspomagającymi;
• zbieranie danych na temat użytkowników poprzez aktywne komunikowanie się z nimi (za pomocą ankiet czy wywiadów) w celu uniknięcia błędów.

Korzyści z projektowania witryny pod kątem wysokiej dostępności:

• podejście humanistyczne w projektowaniu włączającym (inclusive design) sprawia, że nikogo się nie wyklucza i każdy może być użytkownikiem sieci;
• poprawia się znacznie ogólne wrażenie witryny – jej wygląd, elastyczność i przyszła perspektywa;
• poszerza się baza potencjalnych użytkowników;
• jest się o krok przed konkurencją, która nie podjęła takich samych działań;
• można uniknąć wielomilionowych pozwów (tylko w tym roku MIT i Harvard dostały je za brak dostępu do stron);
• pozostaje się w zgodzie ze standardami i przepisami krajów, w których obowiązują przepisy o dostępności sieci i oprogramowania.

Podsumowanie

Dostępność stron internetowych zapewnia, że treści cyfrowe są dostępne dla wszystkich, w tym osób z niepełnosprawnościami. Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych (WCAG) ustanawiają standard tworzenia takich dostępnych środowisk. Implementacja tych wytycznych poprawia użyteczność, zgodność i inkluzywność w sieci. Jeśli chcesz bardziej zgłębić ten temat, zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem, w którym opisujemy 16 praktycznych wskazówek, jak tworzyć strony zgodne z WCAG.