Rynek IT w Polsce w 2021 – co mówią badania?

Na tle innych branż, sektor IT pozostał względnie odporny na kryzys gospodarczy spowodowany pandemią. Jak wynika z raportu Banku Pekao Oprogramowanie i usługi IT po chwilowym okresie zawieszenia projektów i mniejszych wydatkach firm szukających oszczędności, w roku 2021 roku sektor ten odnotował ożywienie i wzrost wartości. Zaś raport Bulldogjob z Badania społeczności IT 2022 od  pokazuje, że społeczność IT się zmienia i ma dobre perspektywy. Szacuje się, że do 2026 roku rynek IT wzrośnie o 4,8%.

Na potrzeby niniejszego artykułu wybraliśmy część zagadnień z raportu przygotowanego przez platformę Bulldogjob, które mogą zainteresować zarówno aktualnych, jak i przyszłych specjalistów IT. Zapraszamy Was do zapoznania się z pełną wersją tego raportu: Badanie społeczności IT 2022.

Raport jest wnikliwy i reprezentatywny dla rynku IT z uwagi na stosunkowo dużą próbę 7382 ankietowanych. Co więcej, jest to najnowsze badanie polskiego rynku IT – ukazało się pod koniec lutego 2022 roku. Większość danych liczbowych do naszego artykułu zaczerpnęliśmy z najnowszej wersji raportu, zaś cytowane wypowiedzi ekspertów zarówno z 2021, jak i 2022.

Raport z badania społeczności IT 2022 – wybrane zagadnienia

1. Jak pandemia wpłynęła na świat IT?

Od roku 2020 mocno zmienił się rynek i tryb pracy. Początkowo pojawiły się obawy związane z ograniczeniem działalności firm z powodu pandemii. Komentowano: „Głównym kanałem negatywnego oddziaływania może być kondycja finansowa firm będących odbiorcami usług IT – kryzys w wielu sektorach przyjmuje na tyle dużą skalę, że poszukiwanie oszczędności prowadzi do mniejszych wydatków także w obszarze IT […]”.

Jednak po niepewnym roku 2020 i mniejszych wydatkach firm szukających oszczędności, w roku 2021 roku sektor ten odnotował ożywienie. Pandemia wymusiła szybką digitalizację wielu sektorów, a więc i przyspieszenie rozwoju całej branży technologicznej. Nastąpił wzrost popytu na produkty i usługi IT. Był to głównie efekt:

• przestawienia się na kanały zdalne wielu obszarów życia zawodowego i prywatnego;
• wzmożonego popytu na rozrywkę – gry wideo, aktywność portali i kanałów www;
• dalszy proces digitalizacji – transformacji cyfrowej gospodarki, firm i obywateli;
• wzrostu znaczenia uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji z punktu widzenia działania i wyników firm.

Ponadto, jak zauważył Łukasz Fido, Head of Engineering w firmie Zooplus, „Do niedawna, polska branża IT była zdominowana przez firmy działające w modelu outsourcingowym lub software house’y produkujące oprogramowanie na zlecenie dla zewnętrznego klienta. Dzisiaj zauważamy, że ten trend ulega zmianie, a na rynku pojawia się coraz więcej firm sprzedających produkty software’owe oraz tworzących software na własne potrzeby […]."

2. Kim są pracownicy IT?

Specjalizacje IT

Wśród specjalistów IT najliczniejszą grupą są programiści (głównie backend deweloperzy – 42%), którzy stanowią 57% ogółu. Całe zestawienie przedstawia się w następujący sposób:

• Programiści – 57% 
• QA / Tester – 15%
• Admin / DevOps – 11%
• PM / Product Owner – 6%
• Analityk IT – 2,9%
• Data Science / ML / AI – 2,9%
• Architekt IT – 2,6%

Branże, w których pracują

Specjaliści IT są dziś obecni w większości branż. Digitalizacja świata sprawia, że w każdym obszarze zawodowym wykorzystywane są nowoczesne technologie. Sugeruje to mnogość ofert pracy oraz różnorodność branży, w jakich specjalista IT może podjąć zatrudnienie.  Branżami, w których są najczęściej obecni to (dane z 2021 roku):

• Agencja oprogramowania (software house) – 22% 
• Finanse / Bankowość – 14% 
• Internet / e-Commerce / Nowe media – 9,2% 
• Zdrowie / Uroda / Rekreacja – 4,2% 
• Inżynieria – 3,9% 
• Produkcja – 3,3% 
• IT Administracja – 3,2% 
• Transport / Spedycja / Logistyka – 3,1% 
• Doradztwo / Konsulting – 3,1% 
• Sprzedaż – 2,9% 
• Media / Sztuka / Rozrywka – 2,8% 
• Badania i rozwój – 2,8% 

Edukacja wyższa

• 73% ukończyło studia wyższe:
• IT – 55%
• inne techniczne / ścisłe – 30%
• nietechniczne – 15% 
• 14,3% nie ukończyło
• 11% jest w trakcie

Staż pracy

Dominującą grupą są osoby na stanowisku mid, co oznaczać może, że w niedługim czasie na rynku przeważać będą seniorzy i mid/regular. 

• Mid / regular – 42%
• Senior – 23%
• Junior – 23%
• Team / Tech Lead – 8,9%
• Mid-level Manager – 2,5%
• C-level – 1%

(Przykładem kategorii "C-level" może być stanowisko Chief Technical Officera, czyli osoby o największych twardych kompetencjach związanych z programowaniem lub utrzymaniem infrastruktury informatycznej w firmie.)

Specjalizacje IT a doświadczenie zawodowe (w latach)

• Architekt IT – 12,5
• PM / Product Owner – 7,9
• Admin / DevOps – 7,9
• Analityk IT – 5,4
• Programista – 5,3
• QA / Tester – 4,1
• Data Science / AI / ML – 3,6

3. Umowa i wynagrodzenie 

„Elastyczność w wyborze formy zatrudnienia to czynnik, który jawi się jako coraz bardziej istotny dla przyszłych pracowników. [...] Statystycznie umowy o pracę częściej wybierają osoby, które mają raczej niewielkie doświadczenie zawodowe. Umowa o pracę jest utożsamiana z poczuciem stabilizacji. Natomiast specjaliści, którzy są w IT od lat wolnymi strzelcami, preferują umowę B2B. Jej przewagę widać najmocniej w kwestii finansowej”. (Lidia Sarna, Dyrektor HR, Pivotal Polska).

Rodzaj umowy

Pomimo iż pracodawcy IT chętniej niż w innych branżach zatrudniają pracowników na B2B, badanie to pokazuje, że dominującą formą zatrudnienia w IT jest nadal umowa o pracę. Przy czym osoby na stanowiskach senior / C-level częściej zatrudniani są na B2B. 

• umowa o pracę – 57%
• współpraca B2B – 34% 
• umowa zlecenie lub dzieło – 8,9% 

Zarobki a staż pracy

Ankieta wykazała, że największy skok w zarobkach odnotowuje się w przypadku awansu ze stanowiska juniora na mid / regular. W przypadku tych stanowisk i pozostałych ze względu na rodzaj umowy płace kształtują się następująco:

(umowa o pracę, zlecenie i dzieło – kwoty na rękę; współpraca B2B – kwota netto na fakturze)

Zarobki a specjalizacja

Architekt IT to najlepiej opłacany zawód w tej branży. Jednak jak wykazano wcześniej, jest to stanowisko, które wymaga najdłuższego doświadczenia. W zależności od specjalizacji zarobki na różnych formach umowy plasują się następująco:

(umowa o pracę, zlecenie i dzieło – kwoty na rękę; współpraca B2B – kwota netto na fakturze)

Zarobki a lokalizacja

Podsumowując zarobki: pandemia, rosnąca inflacja i wzrost zapotrzebowania na usługi informatyczne związane z przenoszeniem rozwiązań do chmury, przełożyło się w 2021 roku na podniesienie zarobków aż 79% pracowników IT względem roku 2020.

Czynniki wpływające na chęć zmiany pracy

Mimo że 35% przebadanych deklaruje, że może rozpatrzyć relokację (zmianę miasta lub kraju) ze względu na finanse lub ciekawy projekt, to większość (60%) nie chce zmieniać miejsca zamieszkania. Postawione w badaniu pytanie: „Co by sprawiło, że mógłbyś/aś rozważyć zmianę pracy?”, w zdecydowanej przewadze dało odpowiedź „Lepsze pieniądze”, bo aż 91%. Wszystkie czynniki przedstawiają się następująco:

• Lepsze pieniądze – 91%
• Możliwość rozwoju technicznego – 30% 
• Możliwość awansu – 25% 
• Elastyczność pracy – 23% 
• Dobra atmosfera /znajomi – 21%
• Stosowane technologie – 20%
• Prestiż /marka pracodawcy – 12% 
• Benefity pozapłacowe – 11% 
• Kultura firmy – 7.8% 
• Lokalizacja – 7.2%
• Swobodny wybór narzędzi i technologii – 6.1%
• Rodzaj umowy – 5.4% 

 „Na pierwszym miejscu specjaliści zwracają uwagę na widełki płacowe. Samo określenie „atrakcyjne zarobki” nie zachęca kandydatów do aplikowania. Pod tym względem branża IT jest jedną z najbardziej transparentnych. Coraz więcej firm przekonuje się do ujawniania wynagrodzeń i jak pokazują statystki, przynosi to pozytywne efekty. Przyszły pracownik wymaga konkretów i przed złożeniem CV chce wiedzieć, z jakimi technologiami będzie pracował, na jakich systemach i z jakiego sprzętu będzie korzystał. […] (Aleksandra Sarnowska, Customer Success Team Leader, Bulldogjob)

4. Języki programowania i technologie

Wyniki badania nie są zaskoczeniem, gdyż najpopularniejsze języki programowania od lat pozostają niezmienne. [...] Zaskakuje jedynie niska pozycja Pythona, który na całym świecie zyskuje coraz większe znaczenie i popularność [...] – zauważa Wojciech Dreja, Head of Recruitment z firmy Sii.

Najbardziej popularne technologie

• SQL – 46% 
• JavaScript – 41% 
• HTML / CSS – 39% 
• Python – 31% 
• Java – 30% 
• TypeScript – 23% 
• C# – 19% 
• C++ – 11% 
• PHP – 13% 
• C – 6,1% 
• Kotlin – 5,4% 
• Go – 2,8% 
• Ruby – 2,1% 
• Swift – 1,7% 
• Scala – 1,7% 
• Rust – 1%

Stosowane systemy operacyjne

Choć Linux wygrywa w światowych badaniach (56%), w Polsce stałym trendem jest popularność Windowsa (54%). U nas kolejność jest następująca (dane z 2021 roku):

• Windows – 54% 
• Linux – 24% 
• OSX – 21% 

5. Czego pracownicy IT oczekują od pracy? 

Preferowany model pracy

Z badania wynika, że aż 84% respondentów ma możliwość pracy zdalnej. Oznacza to, że o 11% więcej pracodawców pozwoliło swoim pracownikom w 2021 roku na pracę zdalną. Ciekawe jest to, że w zeszłorocznym raporcie komentatorzy przewidywali, że najpopularniejszym modelem pracy stanie się hybrydowy. Jednak badania z 2022 r. wykazały, że coraz więcej pracowników preferuje pracę zdalną – ich liczba wzrosła z 35 do 49%.

• zdalny – 49% 
• hybrydowy – 39% 
• w biurze – 12%

„[…] biuro zmieniło swoją tradycyjną rolę i z miejsca codziennej pracy, stało się przestrzenią coworkingową, miejscem spotkań zespołów, a także centrum administracyjnym” – zauważa George Kremenetsky, Prezes Zarządu DataArt Kraków

Najważniejsze czynniki w pracy

• pieniądze – 26% 
• ludzie – 25% 
• rozwój – 24%
• spokojna praca – 10% 
• możliwość pracy zdalnej – 6,2% 
• stabilność pracy – 5,2%
• możliwość pogodzenia życia zawodowego i prywatnego – 4%

Porównując dane z lat 2022 i 2021, interesującym trendem w tym zakresie jest spadek znaczenia rozwoju w pracy. W 2021 r. 34% respondentów wskazało rozwój jako najważniejszy czynnik, natomiast w 2022 r. stracił on swoją pozycję na rzecz zarobków i ludzi.

Atrakcyjne benefity pracownicze 

• prywatna opieka zdrowotna – 64% 
• szkolenia i kursy zawodowe – 50% 
• samochód do użytku prywatnego – 32% 
• kursy językowe – 32% 
• ubezpieczenie na życie – 20% 
• karty sportowe – 20% 
• komputer do użytku prywatnego – 18% 
• system kafeteryjny (bilety do kina, bony na zakupy, zniżki w sklepach) – 16% 
• bony podarunkowe na święta – 9,7%
• telefon komórkowy do użytku prywatnego – 3,5%
• firmowe zespoły sportowe – 3,4%

Czynniki motywujące do nauki i rozwoju

Pracownicy i ich kierunki rozwoju to indywidualne wybory. Wybór środowiska pracy zależy od wielu czynników. Gdy zadano specjalistom IT pytanie: „Co motywuje kandydata do nauki nowych rzeczy w pracy?”, okazało się, że to nie zarobki odgrywają największą rolę, ale:

• chęć rozwoju, samodoskonalenia (niezależnie od miejsca pracy) – 68%
• zmieniający się rynek pracy, konieczność bycia na bieżąco – 15%
• projekt, w którym pracuje – 14%

Preferowane źródła wiedzy w pracy 

Raport wskazuje, że co roku, że coraz więcej specjalistów chce się dzielić swoją wiedzą na łamach bloga IT. Podobnie jest z firmami. Okazuje się, że firmy IT, które prowadzą blogi i serwisy, tworzą główny kontent, z którego specjaliści IT czerpią wiedzę.

• blogi i serwisy tematyczne – 77% 
• kursy online /YouTube – 69% 
• współpracownicy – 63% 
• fora internetowe – 46% 
• książki – 38% 
• płatne kursy i szkolenia – 35% 
• konferencje/ meetupy  – 22% 
• studia podyplomowe – 3,9% 

Aspiracje zawodowe specjalistów IT

Ubiegłoroczne badanie pokazało, że w każdej specjalizacji IT istnieje chęć rozwoju w kierunku bycia ekspertem w swojej dziedzinie. Jednak tylko analitycy IT i Project Managerowie chcieliby połączyć ten rozwój z zarządzaniem ludźmi. Większość specjalistów IT nie chce zarządzać zespołem.

Z kolei raport z 2022 skupił się na chęci utrzymania lub zmiany stanowiska. Okazało się, że specjaliści data science są najbardziej pewni swojej decyzji o specjalizacji, bo tylko 10% z nich chciałoby ją zmienić.

Podsumowanie

Na obecny obraz społeczności IT znaczący wpływ ma wysokie zapotrzebowanie na programistów, a co za tym idzie możliwości świadomego wyboru przez nich miejsca pracy. Potencjalni pracownicy poszukują firm, które będą o nich dbać oraz zaspokajać ich potrzeby. Więc, „Na co zwrócić uwagę przy wyborze nowego pracodawcy? Na finansowanie rozwoju przez pracodawcę, kulturę wymiany wiedzy pomiędzy zespołami, a także zdolność implementacji nowych rozwiązań i autonomię w podejmowaniu decyzji”, radzi w raporcie Adam Jakubowski, Development Lab Lead, Dynatrace.