Product manager vs. project manager – różne role w projektach IT

Działalność większości firm IT w opiera się na modelu projektowym. Projekty mogą być realizowane indywidualnie, ale najczęściej powstają zespołowo. Zarządzanie projektem IT obejmuje szereg określonych czynności wymagających wyspecjalizowanych ról. Liderami w takich projektach mogą być m.in. project manager lub product manager. Czym różnią się te dwie role o tak podobnych nazwach? Tłumaczymy w tym artykule. 

Zarządzanie projektem IT

Zarządzanie projektem to zbiór działań mających doprowadzić do realizacji danego celu (np. dostarczenia produktu) w założonym czasie, budżecie i zgodnie z oczekiwaniami. Proces ten pomaga zespołom organizować się, realizować zadania i śledzić postępy.

Zarządzanie projektem IT różni się nieco od tradycyjnego zarządzania projektami, co jest związane ze specyfiką branży. Projekty oprogramowania mają konkretny cykl życia – wymagają testowania, zbierania informacji zwrotnych od klienta i wielokrotnych aktualizacji. Po wdrożeniu rozwiązania praca zespołu IT nie kończy się. Rozpoczyna się etap wsparcia (utrzymania), który trwa tak długo, jak długo żyje produkt. 

Każdy projekt wymaga użycia odpowiedniej metody zarządzania projektami IT. Służy ona do organizacji procesu tworzenia oprogramowania w oparciu o zestaw zasad, wytycznych i narzędzi. O konkretnych metodach zarządzania projektami IT przeczytasz w tych artykułach:

• Tradycyjne metody zarządzania projektami IT
• Zwinne metody zarządzania projektami IT

Kto jest odpowiedzialny za zarządzanie projektem IT?

Osobami odpowiedzialnymi za poszczególne obszary projektu mogą być m. in. project manager lub/i product manager.

Najogólniej (jak już same nazwy wskazują) project manager zajmuje się zarządzaniem projektem, zaś product manager – zarządzaniem produktem. Ich role na różnych etapach zarządzania projektem i produktem mogą się przecinać i dopełniać. Kluczowe dla efektywnej współpracy jest ich zdefiniowanie i rozgraniczenie.

Projekt a produkt

Projekt to zadanie lub zbiór zadań koniecznych do osiągnięcia konkretnego celu. Powinien mieć swój rezultat i produkt końcowy, które mogą być różnorodne – od designu strony internetowej poprzez zbudowanie systemu informatycznego po procedury wewnętrz firmy. Najczęściej jest ograniczony czasowo i budżetowo.

Produkt to dobro, które zaspokaja potrzeby określonej grupy docelowej. Jest tworzony do sprzedaży w celu rozwiązania potrzeb klienta. Produktem może być wszystko: od oprogramowania po usługę. Każdy produkt przechodzi przez cykl życia produktu, od tworzenia, poprzez testowanie rynkowe i docelowo po wydanie.

W przeciwieństwie do produktu, projekt ma ustalony początek i koniec. Ponieważ produkt ewoluuje w czasie, można podjąć kilka projektów w celu ulepszenia danego produktu. Czyli projekt może mieć na celu zrealizowanie jednego zw wielu elementów produktu.

Rola PROJECT managera

Project manager zajmuje się nadzorowaniem i śledzeniem działań i postępów związanych z realizacją projektu. Jego rola obejmuje koordynację, współpracę, komunikację oraz zarządzanie skomplikowanymi zależnościami w projekcie i zasobach zespołu. Jest również pierwszym punktem kontaktu dla klienta.

Obowiązki project managera:

• zarządzanie projektem, co obejmuje: planowanie, monitorowanie, realizację, dbanie o jakość i wdrożenie,
• wytyczanie wykonalnych celów strategicznych;
• odpowiedzialność za osiągnięcie tych celów;
• dobranie zespołu do danego projektu i organizowanie jego pracy,
• ustalanie zasad współpracy, np. częstotliwości spotkań zespołu, sposobu tworzenia dokumentacji, obiegu informacji, form raportowania,
• identyfikowanie potrzeb, priorytetyzacja zadań i zwiększanie wydajności pracy,
• zarządzanie kosztami, określanie, co jest w zakresie projektu, a co poza nim,
• zarządzanie przepływem informacji pomiędzy klientem a zespołem projektowym,
• nadzór nad wykonaniem zadań projektowych na czas i w ramach budżetu.

Kompetencje project managera:

• metody zarządzania projektami IT (które i jak wdrożyć),
• zarządzanie projektami i czasem,
• delegowanie i outsourcing zadań,
• myślenie strategiczne,
• praca zespołowa i komunikatywność,
• dobra organizacja i wielozadaniowość,
• współpraca z interesariuszami, zespołami projektowymi, marketingiem, IT, sprzedażą.

Rola PRODUCT managera

Product manager koncentruje się na tworzeniu nowych produktów i wprowadzaniu ich na rynek. Jego rola wymaga rozeznania rynku oraz szerokiego spojrzenia, by stworzyć spójną wizję produktu, która zadowoli klienta i interesariuszy.

Konstruuje mapę drogową (roadmapę) produktu – narzędzie niezbędne do planowania rozwoju, a następnie modyfikacji gotowego produktu. Musi w niej zawrzeć poszczególne etapy prac i czas ich realizacji, spis wszystkich funkcji produktu i termin ich wprowadzania.

Obowiązki product managera:

• analiza trendów rynkowych i działań konkurencji,
• ustalanie priorytetów dla produktów wprowadzanych na rynek,
• projektowanie roadmapy nowego produktu,
• nadzorowanie cyklu życia produktu,
• odpowiedzialność za zespół produktowy i motywowanie go do działania,
• zarządzanie backlogiem produktu,
• realizacja celów technologicznych i biznesowych.

Product manager powinien znać odpowiedzi na pytania:

• W jakim celu i dla kogo tworzy się dany produkt?
• Czy i jaki problem użytkownika rozwiązuje ten produkt?
• Czy istnieje luka na rynku dla danego produktu?
• W czym dany produkt jest lepszy od konkurencyjnych?
• Czy założenia wobec produktu są zweryfikowane?

Kompetencje product managera:

• myślenie strategiczne,
• kreatywność w tworzeniu wizji produktu,
• znajomość technik badawczych rynku,
• marketing produktowy,
• komunikacja z klientem i zaspokajanie jego potrzeb,
• umiejętność doskonalenia procesów i pracy zespołu,
• nadzorowanie harmonogramu z roadmapy.

Product manager vs. project manager – różnice ról

Zarówno product manager, jak i project manager, prowadzą spotkania zespołowe i wyznaczają zadania dla członków zespołu. Kontaktują się też z interesariuszami i zarządzają przepływem pracy. Dbają o dostarczenie klientowi najlepszego efektu końcowego. Obie role wymagają doskonałych umiejętności komunikacyjnych i organizacyjnych, a także znajomości specyfiki danego rynku. A jakie są różnice?

1. Product manager jest skoncentrowany na projektowaniu i rozwoju pojedynczego produktu, zaś project manager zarządza całym cyklem życia projektu – od planowania, przez wykonanie i dostawę.
2. Product manager zapewnia, że nowy produkt lub nowe cechy produktu będą odpowiadać potrzebom klientów i wypełniać cele biznesowe; z kolei project manager skupia się na realizacji projektu wg określonych metod poprzez odpowiednią koordynację, zarządzanie oraz nadzór.
3. Product manager napędza rozwój produktu, podczas gdy project manager nadzoruje logistykę i realizację tych planów rozwojowych. 
4. Product manager opiera codzienne zadania na sukcesie jednego konkretnego produktu, podczas gdy project manager nie może nadać priorytetu jednemu produktowi przed resztą swoich obowiązków. 
5. W przeciwieństwie do product managera, project manager musi zajmować się zarządzaniem budżetem, ogólnym dobrobytem i wydajnością swojego zespołu oraz innymi zadaniami niezwiązanymi z konkretnymi produktami.
6. Project manager odchodzi od produktu po zakończeniu swojej roli w projekcie, a product manager długo jeszcze koncentruje się na tym produkcie – co obejmuje jego utrzymanie.

Product owner – szczególna rola w projektach zwinnych

Chcąc lepiej zrozumieć całość procesu projektowego warto porównać role project managera i product managera do roli product ownera. Najogólniej można powiedzieć, że product owner to jakby project manager, który odpowiada za delegowanie zespołu produktowego do scrum mastera oraz za zarządzanie środowiskiem projektowym.

W ostatnim czasie product owner stał się niezastąpioną częścią zwinnego zespołu projektowego. Odpowiada on za definiowanie wizji produktu i jego zakresu oraz ustalanie priorytetów dla zespołu. Określa, jakie powinno być idealne doświadczenie odbiorcy w oparciu o głębokie zrozumienie jego potrzeb. Wchodzi w kilka ról – stratega biznesowego, analityka, łącznika z interesariuszami, ale także projektanta produktu i kierownika projektu.

Project manager vs. product manager vs. product owner

1. Podczas gdy product manager ustala wizję i strategię produktu oraz kieruje wielofunkcyjnym zespołem produktowym w zakresie marketingu i sprzedaży, to product owner przyjmuje w projekcie rolę techniczną. Daje wsparcie programistom, priorytetyzując backlog produktu, zbiera wymagania i tworzy historie użytkowników. 
2. Product owner może tworzyć mapę drogową produktu, choć gdy w projekcie jest product manager, to na ogół jest to jego zadanie. Obaj jednak powinni ściśle ze sobą współpracować, aby upewnić się, że ich priorytety są zgodne. 
3. Bywa że rola product ownera pokrywa się z rolą project managera. Jednak pierwszy ustala priorytety zgodnie z wymaganiami w oparciu o wiedzę domenową, a drugi nie ma do tego uprawnień. Z kolei product ownerowi brakuje umiejętności zarządzania projektami. 

Project manager vs. product manager vs. product owner – zarobki

W zależności od roli, jaką pełnisz w zespole, ale także rodzaju umowy, na podstawie której pracujesz nad projektem IT, możesz otrzymywać różne wynagrodzenie. Wg najnowszego raportu Badanie Społeczności IT 2022 zarobki przedstawiają się następująco:

Product manager vs. project manager – podsumowanie

Jak zdążyliście się zorientować, każda z tych ról wymaga szerokiego i wieloaspektowego zestawu umiejętności. Udany projekt lub udany produkt zależą od tego, czy dany manager dobrze zna swoją rolę i wykorzystuje swoje umiejętności do prawidłowego wypełniania powierzonych funkcji. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu, różnice między rolami product managera vs. project managera są dla Ciebie jaśniejsze.