Jak być dobrym liderem podczas kryzysu? Poznaj te 5 kluczowych porad

Różnice między dobrymi i złymi liderami łatwiej zaobserwować w trudnych czasach. Reakcja lidera na kryzys to coś więcej niż podział obowiązków i wydawanie poleceń. Forma i treść przekazywanych wiadomości mogą w tym czasie odegrać kluczową rolę w zdobyciu zaufania pracowników i ich chęci do współpracy. Dla lidera to czas, by uwiarygodnił się w swojej roli. To szansa na refleksję, jakiego typu przywódcą chce być

Podczas gdy liderzy państwowi starają się powstrzymać pandemię, zwykli ludzie obserwują, jak na ten niecodzienny test reagują liderzy ich grup. Wybuch COVID-19 zagroził milionom ludzi na świecie, a lider w miejscu pracy ma szansę ocalić część z nich. I choć natura, skala i konsekwencje zagrożenia pozostają niepewne, jednego można być pewnym: niektórzy liderzy lepiej od innych poradzą sobie z kryzysem.

Można też śmiało założyć, że określone cechy przywódcze odegrają doniosłą rolę w skuteczności ich decyzji i kształcie efektów. Dzięki nim lider zminimalizuje skutki kryzysu i pomyślnie przeprowadzi przez niego swój zespół.

Dla lidera kryzys szansą:

• na ocenę dotychczasowej struktury pracy i dostosowanie metod organizacyjnych do aktualnej sytuacji;
• na zbadanie, jak być bardziej otwartym wobec pracowników, szczególnie tych, którzy zmagają się jeszcze z innymi wyzwaniami;
• na naukę kierowania firmą i ludźmi w sposób integracyjny i empatyczny.

Jak zadbać o zaufanie pracowników

Poza oczywistym trudem wyboru drogi działania, lider stoi przed zadaniem zyskania szczególnego zaufania grupy, a w efekcie przekonania jej do podejmowanych przez siebie decyzji. Brak otwartości lidera może wzbudzać nieufność, która umniejszy wiarygodność jego przywództwa. Powinien się przy tym liczyć z problemem dystansu społecznego i utratą poczucia bezpieczeństwa. Pracownicy być może zechcą, by lider okazał większe współczucie i zrozumienie, informował o sytuacji firmy. Warto, by umiał przekazać nadzieję, że „razem poradzimy sobie z kryzysem”, nawet gdy nie umie wszystkiego przewidzieć. Jeśli uda się to osiągnąć, ludzie poczują się widziani i słyszani.

Jak budować właściwy przekaz

W czasie kryzysu wzrasta znaczenie przekazu, szczególnie jeśli chodzi o jego spójność i czytelność

Lider musi stworzyć właściwą narrację, która wyjaśni problem i zjednoczy grupę, o ile chce osiągnąć konsensus i razem z nią przejść przez kryzys. Ważne, by żaden przekaz nie pozostawał w sprzeczności z innymi. Jego treść może okazać się nawet ważniejsza niż faktyczne decyzje, przynajmniej w kontekście akceptacji grupy.

Pracownicy nie uwierzą w pozytywne przesłanie, jeśli lider nie będzie przejrzysty w kwestii negatywnej

Lider nie musi wszystkiego wiedzieć ad hoc. Dobrze, jeśli umie przyznać, że nie potrafi czegoś przewidzieć. Uznanie niepewności poprawi jego wiarygodność. Każdy potrzebuje pozytywnego przesłania, ale nie uwierzy w nie, jeśli lider nie będzie przejrzysty w kwestii negatywnej.

Jeśli zaś chodzi o działania, lider powinien dokładnie ocenić, na ile może polegać na współpracy poprzez perswazję, a kiedy ma przejść do bardziej sztywnego dowodzenia i kontroli – wybór, który może odeprzeć niechęć, czy nawet agresję, o ile jest podjęty z wyczuciem i ostrożnością.

4 cechy lidera ważne w czasie kryzysu

Prawdopodobieństwo skutecznego przejścia przez poważny kryzys będzie w dużej mierze zależeć od czterech kluczowych kompetencji przywódczych:

• Inteligencja

Nie chodzi tu o iloraz inteligencji czy inteligencję emocjonalną, ale zdolności poznawcze i intelektualne. Świat jest dziś w dużej mierze oparty na danych, więc liderzy muszą posługiwać się faktami, logicznym rozumowaniem i decyzjami opartymi na dowodach. Cecha ta odnosi się też do umiejętności adaptacji, więc grupie będzie lepiej, gdy ich lider okaze się inteligentny w obliczu zagrożeń.

• Wrażliwość na zagrożenia

Mówi się, że przywódcy powinni być spokojni i opanowani, ale dawanie fałszywego poczucia bezpieczeństwa może być złe w obliczu zagrożenia. Wtedy znacznie lepiej jest mieć liderów, którzy są nieco pesymistyczni, niż optymistycznych czy zbyt pewnych siebie.

• Odwaga

Wydaje się oczywiste, że przywódcy potrzebują odwagi, by skutecznie działać, ale znaczenie ich odwagi uwidoczni się wtedy, gdy staną w obliczu trudnych wyborów, np. najmniej szkodliwej opcji spośród wielu złych lub negatywnych alternatyw.

• Wiarygodność

Poprzednie są bezużyteczne bez wiarygodności – oczywistej zalety przywództwa. Lider nie poradzi sobie z kryzysem, gdy straci zaufanie grupy. I choć ludzie czasem się mylą, decydując się liderowi zaufać, to zwykle mają rację, gdy dostrzegą, że już mu ufać nie można. Kryzys jest tego dobrym sprawdzianem.

Liderze przejrzyj się w swoich oczach

Jeśli jesteś liderem, to twoja zdolność do kierowania i przejścia z grupą przez kryzys będzie tym większa, im okażesz się silniejszy w powyższych wymiarach. Gdy więc kierujesz ludźmi z inteligencją, wrażliwością na zagrożenia, odwagą i wiarygodnością, prawdopodobnie ci, którzy teraz na tobie polegają, powinni czuć się bezpieczni. Warto jednak wiedzieć, że wysoki poziom wszystkich tych cech jednocześnie nie jest normą i należy do wyjątków.

Co więc możesz zrobić, by rozwinąć swoje możliwości? Z pokorą zaakceptuj, że nie jesteś tak dobry, jak powinieneś. Jeśli nie masz zdolności intelektualnych, by poradzić sobie z wyzwaniem poznawczym, wyznacz tych, którzy je mają. Stwórz inteligentny zespół osób, które bazują na danych, mają wiedzę techniczną i są w stanie podejmować mądre decyzje.

Pamiętaj: twoja wiarygodność i rzetelność są w oczach obserwatora. O ile postępujesz w sposób uczciwy i wykazujesz spójność między tym, co mówisz, a tym, co robisz, o tyle pomagasz innym zrozumieć swoje rozumowanie i postępowanie.

Jak w czasie kryzysu wprowadzać praktyki integracyjne?

1. Upewnij się, że wszyscy mają równy dostęp do technologii pracy zdalnej

Ważne zawsze, ale teraz kluczowe, gdy dostęp do technologii może wpłynąć na wydajność pracownika i jego integrację z grupą. Jako lider nie zakładaj, że wszyscy go mają. Pamiętaj też, że pracowników cechuje różna wydajność. Jeśli chcesz, by wykazali się równym poziomem produktywności, upewnij się, że każdy ma dostęp do stałego łącza internetowego, właściwego oprogramowania i sprzętu. Doceń, gdy coraz więcej osób dostosowuje się do nowej normy.

2. Stwarzaj wszystkim równe szanse do wypowiedzi

Wypowiadanie się online może być dla niektórych trudniejsze niż na spotkaniu osobistym. Przesyłaj informacje z wyprzedzeniem, by dać czas na przygotowanie się tym, którzy nie mówią szybko i swobodnie. Podczas prezentacji stosuj napisy kodowane, by wszyscy, w tym osoby mające problemy ze słuchem lub wadliwe Wi-Fi, mogli w nich w pełni uczestniczyć. Warto korzystać z funkcji czatu, by każdy mógł zadawać pytania i komentować. Upewniaj się, że wszyscy się słyszą i rozumieją.

3. Rozpoczynaj od uznania wszystkich, nie tylko wyższych stanowiskiem czy stażem

Przed zanurzeniem się w punktach spotkania zaakceptuj bezprecedensową sytuację, w jakiej wszyscy się znaleźli. Lider może nadać ton, dzieląc się własnymi wyzwaniami i słabościami. Twój zespół to doceni. Na mniejszych spotkaniach sprawdzaj indywidualnie, jak każdy sobie radzi.

4. Zauważaj osoby o większych wyzwaniach życiowych

Lider powinien zdawać sobie sprawę, że kryzys wpływa na ludzi w różny sposób. Dla wielu oznacza to martwienie się o najbliższych, opiekę nad nimi i dalszą rodziną. Ich barierami może być też brak dostępu do przestrzeni prywatnej. Daj im czas, jeśli są chorzy lub opiekują się chorym. Dostrzeż pracowników starszych i słabszych psychicznie, czy z zagrożonymi wirusem członkami rodziny.

5. Okazuj empatię pracującym rodzicom

Oferuj im dodatkowe wsparcie i toleruj terminy. Wykaż zrozumienie, gdy ich dzieci przerywają wasze spotkania online. Pamiętaj też, że kobiety ponoszą większy ciężar odpowiedzialności za dziecko, rodzinę, dom, co jest naturalnym zjawiskiem, a podczas pandemii szczególnie. W okresie pracy zdalnej uważaj na język w ocenach pracownic z dziećmi, głównie w odniesieniu do ich wydajności i niezawodności.

Podsumowanie

Byłoby dobrze, gdyby ludzie nie musieli wybierać między liderem na dobre i na trudne czasy. Podstawowe cechy dobrego przywództwa, a mianowicie kompetencja, empatia i wiarygodność, są uniwersalne i zawsze szanowane, w przeciwieństwie do ich alternatywy. Jednak korzyści wynikające z dobrego przywództwa (i koszty złego przywództwa) zostaną spotęgowane, gdy pojawiają się prawdziwe wyzwania.