Szacuje się, że w nieodległej przyszłości ponad połowa istniejących dziś zawodów zniknie, a inne będą trudne do rozpoznania. Głównie za sprawą dynamicznie postępującej komputeryzacji i digitalizacji, choć nie tylko. O nowo powstających zawodach w dużej mierze decyduje też rozwój mediów społecznościowych, zmiany w klimacie, a nawet popkultura.
Dynamiczna sytuacja na rynku pracy
W zmieniającej się sytuacji na rynku pracy elastyczność i zdolność do szybkiej adaptacji nigdy nie była tak potrzebna. Dziś nieustannie trzeba zdobywać nowe umiejętności, uczestniczyć w kolejnych szkoleniach. Coraz więcej dziedzin wymaga łączenia kompetencji i wiedzy z różnych branż. W niedalekiej przyszłości ważna stanie się nie tylko zdolność łączenia umiejętności i wiedzy z różnych dziedzin, ale wręcz samodzielne kształtowanie kariery zawodowej.
Elastyczność i zdolność do adaptacji nigdy nie były tak potrzebne na rynku pracy
Kluczowe staną się zwinne metodyki pracy i elastyczne formy zatrudnienia. Pracownik będzie bardziej przywiązany do projektów i założonego celu, a mniej do stanowiska czy instytucji. Linearna ścieżka kariery przekształci się (również w ramach jednej firmy) w życie zawodowe oparte na realizowaniu wielu zróżnicowanych projektów. Już teraz coraz mniej osób dziwi fakt, że zawodowo można być jednocześnie grafikiem, copywriterem, fotografem i programistą.
Edukacjo, co dalej?
Jednocześnie nasuwa się pytanie, czego powinni się uczyć młodzi ludzie, by w przyszłości znaleźć odpowiednią dla siebie, satysfakcjonującą pracę. Według danych Uniwersytetu w Oxfordzie ponad 60% dzieci będzie w przyszłości pracować w zawodach, które jeszcze nie powstały, a 47% obecnych profesji zniknie z rynku pracy w ciągu następnych 20 lat.
Ponad 60% dzieci będzie pracować w zawodach, które jeszcze nie powstały
Skoro już wiadomo, że niezbędne będą całkiem nowe umiejętności, czy można zatem odpowiednio przygotować nasze dzieci do wykonywania zawodów, które jeszcze nie istnieją? Aktualne podejście do edukacji może nie być w stanie zaspokoić zmieniających się potrzeb rynku pracy. Dotychczasowa koncepcja edukacji nie ma już przełożenia na rzeczywistość. Dlatego niezbędne jest tworzenie nowego standardu nauczania i upowszechnianie koncepcji tzw. lifetime learningu, czyli nauki przez całe życie.
Raport PwC z 2018 roku mówi, że ciągu najbliższych 20 lat w Wielkiej Brytanii liczba osób zatrudnionych w sektorze opieki zdrowotnej oraz prac społecznych może wzrosnąć nawet o milion, przewidując równocześnie spadek zatrudnienia w sektorze produkcji aż o 25%.
W jakich zatem zawodach będziemy wkrótce pracować?
Choć nie ma pewności co do wszystkich wymienionych, to eksperci snują następujące szanse i wizje:
Personal Digital Curator (osobisty kurator cyfrowy)
Do Internetu i innych kanałów medialnych napływają nowe treści, których znajomość i uporządkowanie jest już dla zwykłego człowieka prawie niemożliwe. Osobisty kurator cyfrowy to ktoś, kto ma doradzić w kształtowaniu naszego życia prywatnego i kariery zawodowej w sieci. W efekcie pomóc w zarządzaniu naszym e-wizerunkiem życiowym. Specjalista taki przegląda zawartość w danym obszarze tematycznym i wyciąga przedmioty, które wydają się najbardziej cenne dla osób zainteresowanych. Eliminuje zarazem te mniej wartościowe.
Nostalgist (nostalgista)
Nostalgista otwiera wspomnienia. To ktoś, kto łączy kompetencje projektanta wnętrz z opiekunem osób starszych, a nawet terapeuty i badacza historii. Ma pomóc stworzyć emerytom wystrój domu czy mieszkania na wzór wybranej dekady z przeszłości. Zamiast standardowego domu spokojnej starości emeryci przyszłości będą mogli żyć w przestrzeni inspirowanej ich dawnymi wspomnieniami.
Garbage Designer (projektant śmieci)
Nie, to nie jest ktoś, kto jest kiepski w projektowaniu. Istnieje zapotrzebowanie na projektantów, którzy mogą tworzyć rzeczy ze śmieci, czyli z tego, co wyrzuciliśmy. Zadaniem projektanta śmieci jest znajdowanie nowych zastosowań dla użytych już materiałów. Czasem też przeprojektowywanie całej firmy, tak, by jej produkty były łatwe do przetworzenia dla innych. Może też od początku projektować przedmioty z surowców wtórnych, które po wykorzystaniu łatwo znów przetworzyć, by zyskały drugie życie. Surowce powinny być szybko rozkładalne na nieszkodliwe związki chemiczne. Bo projektanci śmieci to zadanie dla przyszłości – ich ideą jest żyć w sposób bardziej przyjazny dla środowiska.
Simplicity Designer (ekspert ds. uproszczeń)
Przewiduje się, że za 10–15 lat coraz rzadziej będziemy pracować w biurze, a raczej w domu albo w podróży przy różnego rodzaju projektach, które będą się stale zmieniały.
Ekspert ds. uproszczeń będzie pomagał firmom upraszczać ich funkcjonowanie zarówno w wymiarze ludzkim, jak i proceduralnym. Inaczej rzecz ujmując, zajmie się niejako spłaszczaniem w nich hierarchii – bo płaska struktura sprawia, że firma lepiej funkcjonuje, sprawniejsza jest w niej komunikacja, a pracownicy bardziej zaangażowani. Każdy z nich ma wówczas poczucie sprawczości.
Healthcare Navigator (doradca ds. opieki zdrowotnej)
Jeśli uwzględnić fakt starzejącego się społeczeństwa (za kilka lat 65% osób będzie po 60. roku życia), to ważny będzie rynek usług. Emeryci będą potrzebowali różnego rodzaju pomocy, nie tylko związanej z medycyną czy rehabilitacją, ale z codziennym funkcjonowaniem.
Starzejące się społeczeństwo oznacza, że za kilka lat 65% ludzi będzie po 60. roku życia
Doradca ds. opieki zdrowotnej to osobista pomoc w nawigowaniu po złożonych systemach opieki zdrowotnej. Musi być w stanie zidentyfikować potrzeby fizyczne, emocjonalne i kulturalne pacjenta i pomóc mu w uzyskaniu dostępu do takich zasobów, aby zaspokoić jego potrzeby. Ma wykazywać bliskie zrozumienie takich osób i budować z nimi dobre relacje; pomóc przełamać bariery w jakości opieki zdrowotnej, a także pomóc w ubezpieczeniach, transporcie itp. Chcąc dobrze poruszać się w systemie, musi umieć współpracować zarówno z pacjentami, jak i dostawcami opieki zdrowotnej oraz partnerami społecznymi.
Digital Death Manager (manager śmierci cyfrowej)
Nasza śmierć jest tak ponura, jak nieunikniona. Ponieważ jednak żyjemy coraz częściej przez Internet, ważniejsze niż kiedykolwiek jest zapewnienie komuś dostępu do kont cyfrowych, gdy nas nie będzie. Manager śmierci cyfrowej to osoba, której zadanie będzie polegało na zakończeniu naszej obecności w sieci – w pełni lub częściowo. Ma to dotyczyć zarówno usuwania śladów naszych działań, które chcielibyśmy, by zniknęły z sieci, jak i zamykania profili po śmierci ich użytkowników.
Tele-chirurg
Zapewne w przyszłości naprawdę wstrząśnie światem. Tele-chirurg będzie operował na pacjentach zdalnie, z daleka, używając robotycznych narzędzi zamiast dłoni. Będą one szczególnie przydatne na odległych obszarach, gdzie może nie być dobrej opieki zdrowotnej.
Robot counsellor (doradca ds. robota)
Do 2030 roku roboty będą standardem w wielu domach, pomagając nam gotować i sprzątać. Doradcy ds. robota będą obserwować styl życia i przyzwyczajenia rodzin, aby pomóc im wybrać odpowiedniego robota, idealnego dla ich potrzeb.
Rewilder (specjalista ds. odbudowy stanu naturalnego)
Przeprowadzi jedną z najważniejszych karier przyszłości. W dzisiejszych czasach byliby nazywani rolnikami. Jednak ich rolą będzie pozyskiwanie upraw w znacznie bardziej wydajny sposób, na przykład w szklarniach wieżowców i gospodarstwach pionowych. Wykonają także kluczową dla zmian klimatycznych pracę – odwrócenia szkód poczynionych w naszym środowisku naturalnym.
Animal migration expert (ekspert ds. migracji zwierząt)
Zmiany klimatu mają destrukcyjny wpływ na siedliska zwierząt. W przyszłości będziemy potrzebować ekspertów ds. migracji zwierząt. Będą oni tworzyć nowe środowiska życia i domy dla zwierząt, aby mogły się dalej rozwijać, a nawet ratować gatunki przed wymarciem.
Galactic architect (galaktyczny architekt)
Eksploracja kosmosu pędzi do przodu dalej niż kiedykolwiek. Wkrótce będzie zapotrzebowanie na budynki i pojazdy, które poradzą sobie z ekstremalnymi temperaturami i promieniowaniem na innych planetach, a nawet asteroidach (kto mówi, że nie będziemy żyć na Marsie do 2030). Galaktyczny architekt to nie tylko jeden z najlepiej brzmiących futurystycznych zawodów przyszłości. Już dziś można myśleć o zaprojektowaniu i stworzeniu wszelkich struktur do życia, które wytrzymają ekstremalne warunki w przestrzeni kosmicznej.
Źródła:
❖ Frey C., Osborne M., „The Future of Employment”, Oxford, 2013
❖ CNBC – „Artificial intelligence will create more jobs than it destroys PwC says”
❖ Mapa Karier – interaktywne narzędzie doradztwa zawodowego
