Jak przygotować się do rozmowy o pracę? Rola komunikacji niewerbalnej

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej, poza doświadczeniem i umiejętnościami, ocenie podlega także sposób prezentowania się. Dotyczy to zarówno stylu wypowiadania się, czyli komunikacji werbalnej, jak i języka ciała, czyli sygnałów niewerbalnych. Dzięki tym drugim rekruterzy mogą przewidzieć, czy temperament i osobowość kandydata będą pasować do kultury danej firmy. W artykule omówimy, czym jest komunikacja niewerbalna i jak przygotować się do rozmowy o pracę z jej wykorzystaniem.

Co to jest komunikacja niewerbalna

Komunikacja niewerbalna odnosi się do innych sposobów komunikowania się niż słowa. Obejmuje mowę ciała, gesty, mimikę, ton głosu, fizyczną odległość między komunikującymi się i inne niewerbalne wskazówki, które wysyłamy do innych ludzi.

Elementy komunikacji niewerbalnej są najlepszym wskaźnikiem naszego stanu emocjonalnego. Ta szeroka gama sygnałów tworzy kontekst i dopełnia informacji o kandydacie podczas rozmów o pracę. 

Znaczenie komunikacji niewerbalnej

Ludzie nie zawsze zdają sobie sprawę ze swojej komunikacji niewerbalnej, ponieważ wynika ona najczęściej z nawyków i nieświadomych działań. Jest w dużej mierze napędzana emocjami i instynktami – mamy więc nad nią mniejszą kontrolę niż nad komunikacją werbalną.

Tymczasem komunikacja niewerbalna to potężne narzędzie komunikacji, nad którym można i warto zapanować. W ten sposób możesz wzmocnić komunikację słowną, nadając dodatkowe znaczenie temu, co zostało powiedziane. Przygotowując się do rozmowy o pracę, pamiętaj o czterech kluczowych funkcjach komunikacji niewerbalnej:

Znając funkcje i znaczenie komunikacji niewerbalnej, możesz ćwiczyć swoje zachowanie przygotowując się do rozmowy o pracę. Pamiętaj, że dopasowanie sygnałów niewerbalnych do wypowiadanych słów może zwiększyć zaufanie Twojego rozmówcy, np. rekrutera, wobec Ciebie. Jeśli te dwa elementy będą ze sobą sprzeczne, może to wywołać nieufność i obniżyć Twoją wiarygodność.

Co warto wiedzieć przed rozmową o pracę? 

Większość z nas sądzi, że to słowa mają największą moc komunikacyjną. I choć oczywiście prawidłowe wypowiadanie się ma wielkie znaczenie, to dużo istotniejszą rolę odgrywają komunikaty, jakie przekazujemy bez ich pomocy.

Według amerykańskiego psychologa Raya Birdwhistella, przekazy niewerbalne stanowią aż 65% komunikatów. Natomiast antropolog Albert Mehrabian stwierdził nawet, że w procesie komunikacji interpersonalnej słowa przekazują zaledwie 7% informacji, a zachowania niewerbalne i ton głosu resztę. 

Na podstawie swoich badań Mehrabian i Birdwhistell opracowali Zasadę skutecznej komunikacji 60/30/10, z czego: 

• 60% to mowa ciała 
• 30% to sposób mówienia 
• 10% to treść tego, co mówimy 

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej ważne jest nie tylko to, co chcesz o sobie wyrazić słowami, ale także to, jak się zaprezentujesz. Pozytywnymi oznakami komunikacji niewerbalnej są opanowanie, zainteresowanie i życzliwa ekspresja.

Jak przygotować się do rozmowy o pracę?

Rozmowa kwalifikacyjna jest niezbędną częścią procesu poszukiwania pracy. Nie ma jednak w tej dziedzinie magicznej recepty na sukces. Kluczem jest autentyczne zainteresowanie pracą, firmą i okazanie go osobie prowadzącej rozmowę, zaś dodatkowymi atutami są naturalność i pewność siebie.

By osiągnąć jak najlepsze efekty, warto się na takie spotkanie przygotować, by zdenerwowanie nie przekreśliło szans. Nauczenie się, jak wyglądać na osobę bardziej zrelaksowaną, pomoże zarówno podczas rozmowy o pracę, jak i w codziennych interakcjach w biurze po zdobyciu upragnionego stanowiska.

Podczas rozmowy, ważne jest, abyś miał kontrolę nad sygnałami, które wysyłasz za pomocą mowy ciała. To, jak się zachowujesz, powinno odpowiadać temu, co mówisz. Możesz się też spodziewać dodatkowych pytań, dzięki którym rekruter skonfrontuje uzyskane odpowiedzi z zaobserwowanymi zachowaniami. Aby pozostać świadomym swojego zachowania warto poznać rodzaje komunikacji niewerbalnej. 

Rodzaje komunikacji niewerbalnej:

• Ruch i postawa ciała – odnoszą się do tego, jak ustawiasz i poruszasz swoim ciałem podczas chodzenia, siedzenia, stania i ustawiania głowy. 
• Gesty – ruchy wykonywane rękami, często używane do wzmocnienia lub podkreślenia czegoś, o czym się mówi.
• Wyraz twarzy – obejmuje ruchy gałek ocznych, unoszenie lub marszczenie brwi oraz ruchy ust. 
• Kontakt wzrokowy – odnosi się do patrzenia innym ludziom w oczy, gdy mówisz lub kiedy oni mówią. 
• Głos – wyraża to, jak mówisz, tj. głośność, szybkość, płynność, tempo, ton i fleksję, której używasz. 
• Dotyk – np. przy podaniu dłoni, może przekazywać różne uczucia, jak życzliwość, empatia i sympatia. 
• Przestrzeń – w zależności od warunków pozostawienie zbyt dużej lub zbyt małej przestrzeni między Tobą a innymi osobami może wysyłać różne wiadomości. 

To, jak się czujesz podczas rozmowy kwalifikacyjnej, najprawdopodobniej określi niewerbalne sygnały, które przekażesz; np. jeśli jesteś zdenerwowany i niezbyt pewny siebie, prawdopodobnie będziesz się wiercić i unikać kontaktu wzrokowego

9 sposobów na wykorzystanie komunikacji niewerbalnej w rozmowie kwalifikacyjnej:

Rozmowa kwalifikacyjna polega na sprzedaży siebie i swoich umiejętności, a sprzedaż polega na tym, aby potencjalny klient Cię kupił. 

1. Przywitaj się przez podanie ręki

Pamiętaj, że już przejście obok recepcji do pokoju rozmów czy sali konferencyjnej może zrobić wrażenie. Podczas powitania, upewnij się, że twój uścisk dłoni nie jest zbyt wiotki ani zbyt silny – powinien być mocny i krótki. Bądź pewny/a siebie, ale nie przytłaczający/a. Po rozpoczęciu rozmowy kwalifikacyjnej unikaj nawiązywania kontaktu jako pierwszy/a. Podążaj za rekruterem.

2. Uśmiechnij się i nawiąż kontakt wzrokowy 

Rozmowa kwalifikacyjna jest stresująca i pochłania dużo energii psychicznej, a kandydaci są zwykle tak skoncentrowani na umiejętnym odpowiadaniu na pytania, że ​​zapominają o zrobieniu najbardziej oczywistej rzeczy – uśmiechu.

Udowodniono, że uśmiech jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na to, by dać się polubić, a także sprawiać wrażenie otwartego i co najważniejsze zrelaksowanego.

Uśmiech zmiękcza przy tym rysy twarzy i rozluźnia szczękę. Nawiązanie przy tym kontaktu wzrokowego przez kilka pierwszych sekund to dobry sposób na pokazanie, że czujesz się komfortowo. 

3. Miej pozytywne nastawienie i wyraź zainteresowanie

• aktywnie słuchaj, np. kiwnij delikatnie głową, by potwierdzić to, co mówi mówca;
• uśmiechaj się w odpowiednich momentach, ale nie przesadzaj;
• podnieś brwi i przechyl głowę, gdy coś przyciągnie twoją uwagę;
• pochyl się lekko do przodu, co pokaże, że jesteś zaangażowany w rozmowę;
• rób od czasu do czasu notatki, co pokaże, że traktujesz rozmowę poważnie – mogą się przydać, gdy będzie okazja zadania pytania, jak również pomóc ukryć niepokój.

Ponadto: nie ziewaj i nie garb się, nie odchylaj się do tyłu, by nie wydać się zbyt swobodnym/ą. 

4. Utrzymuj wyprostowaną i zrelaksowaną postawę ciała

Idealną postawę tworzy się, gdy ramiona są odciągnięte do tyłu, co pozwala utrzymać proste plecy. Gdy siadasz, dolną część pleców oprzyj o tył krzesła.

Nadmierne odchylenie się do tyłu może sprawić, że kandydat będzie wydawał się niezainteresowany, zaś przysiadanie na krawędzi krzesła, że jest nadmiernie zdenerwowany. Lekkie pochylanie się do przodu w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej może natomiast pokazać zaangażowanie, ale upewnij się, że nie pochylasz się za bardzo. Trzymanie się z dala od kogoś może wskazywać na lęk, podczas gdy stanie zbyt blisko może komunikować dominację.

Postaw nogi na ziemi (lub skrzyżuj w kostkach), co pokaże nie tylko pewność siebie, a także zapobiegnie stukaniu stopami. Eksperci twierdzą, że trzymanie obu stóp prosto na ziemi pomaga lepiej odpowiadać na pytania. 

5. Kontroluj swoje nerwowe zachowanie

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej, mimo świadomości swojego ciała, nasze zdenerwowanie  może wymknąć się spod kontroli, a nawet wziąć górę. Mimo to:

• zachowaj spokój i utrzymuj emocje w ryzach; 
• nie daj się wytrącić z równowagi, gdy zostaniesz zapytany o coś trudnego; 
• zachowuj równy ton i nie mów zbyt głośno ani zbyt cicho.

Warto przed rozmową przeprowadzić kontrolę swoich nerwów, biorąc przedtem głębokie oddechy, powtarzając uspokajającą lub wzmacniającą mantrę czy praktykując uważność.

Poza tym, większy spokój na rozmowie o pracę może Ci zapewnić wiedza, jak wygląda proces rekrutacyjny. Sprawdź, czy pracodawca opisał dokładny przebieg tego procesu w ogłoszeniu o pracę.

6. Gestykuluj umiarkowanie 

Gesty to te elementy komunikacji niewerbalnej, którymi posługujemy się najczęściej – zarówno świadomie, jak i nieświadomie. Mogą wyrażać różne stany emocjonalne, zastępować słowa czy pomagać opisywać rozmaite sytuacje. 

Zapewne będziesz używać rąk do uzyskania efektu; faktem jest, że z pewnymi sygnałami ręcznymi mowa wygląda bardziej naturalnie. Jednak nie przesadzaj – unikaj używania wątpliwych gestów i dramatycznych ruchów.

Upewnij się, że twoje ruchy są spokojne i że nad nimi panujesz. Jeśli czujesz, że trudno ci nad nimi zapanować, dobrym rozwiązaniem jest splatanie palców, aby były zajęte.

Komunikaty niewerbalne mogą podlegać interpretacji. A gesty szczególnie, ponieważ nie można im jednoznacznie przypisać określonego znaczenia. Gesty mogą różnić się zależnie od regionu lub kultury i nie oznaczać tego samego. Pamiętaj o różnicach kulturowych.

7. Trzymaj ręce widoczne 

To, co zrobić z rękami, jest często wyzwaniem, więc jeśli nie jesteś pewien, trzymaj je przynajmniej widoczne. Jeśli jest biurko lub stół w sali rozmów, połóż je tam. W przeciwnym razie rozważ trzymanie delikatnie splecionych rąk na kolanach lub po bokach ciała.

Unikaj krzyżowania rąk za plecami lub wskazywania czegoś nimi, co może być postrzegane jako niegrzeczne, a nawet agresywne. Upewnij się, że podczas rozmowy nie wykorzystujesz rąk do zabawy włosami, okularami czy biżuterią. 

  8. Ubierz się odpowiednio

Zastanawiając się, jak przygotować się do rozmowy o pracę, pamiętaj, że twój wygląd będzie pierwszą rzeczą, która rzuci się w oczy. Profesjonalny ubiór oraz schludny i zadbany wygląd mogą okazać szacunek, zaangażowanie, zainteresowanie danym stanowiskiem i możliwościami z nim związanymi.

Upewnij się, że wybrany strój dobrze przylega i nie ogranicza, by twoje ruchy i gesty były swobodne, niczym nie usztywnione. Ponadto:

• ubierz się na poziomie wyższym niż stanowisko, o które się starasz;
• upewnij się, że twoje buty są czyste i niezniszczone;
• zepnij lub zwiąż włosy, by nie zakrywały twarzy;
• ogranicz biżuterię, frędzle i inne rozpraszające uwagę akcesoria (jest prawdopodobne, że będziesz się nimi bawić, gdy jesteś zdenerwowany lub pod presją).

9.  Zakończ pozytywnym akcentem

Warto być świadomym swojego wyjścia. Po rozmowie kwalifikacyjnej upewnij się, że podczas pożegnania wypadniesz pozytywnie. Uśmiechnij się i napotkaj wzrok rekrutera przy podawaniu sobie rąk.

Spotkanie nie kończy się, dopóki nie opuścisz pomieszczenia, więc nie pozwól, aby twój wyraz twarzy lub postawa zmieniły się w ostatniej chwili.

Jak przygotować się do rozmowy o pracę – podsumowanie

Najlepszym sposobem na poznanie roli swojej komunikacji niewerbalnej, jest ćwiczenie odpowiadania na pytania i uświadamianie sobie swojej wypowiedzi. Więc zanim pójdziesz na rozmowę o pracę, dobrze jest poćwiczyć z przyjacielem, członkiem rodziny lub mentorem. 

Dobrym pomysłem może być nagranie próbnej rozmowy kwalifikacyjnej. Przejrzyj następnie nagranie, aby dowiedzieć się, jak sprawić, by komunikacja werbalna stała się spokojniejsza i pewniejsza. Przećwicz swoje przemówienie wprowadzające, powtarzając je tak długo, póki nie będzie płynne.

Możesz też wypróbować stworzoną przez nas minigrę, dzięki której potrenujesz swoją mimikę i zobaczysz, jak Twoje emocje są odbierane przez rozmówców! Gra nazywa się Emotionometer i znajdziesz ją pod tym linkiem: Zagraj w Emotionometer.

Mamy nadzieję, że dzięki naszym radom zyskasz większą świadomość swoich przekazów niewerbalnych i ich znaczenia w komunikacji. Opanowanie mowy ciała nie tylko ułatwi ci zdobycie wymarzonej pracy, ale także pomoże w kontaktach międzyludzkich, gdy już ją zdobędziesz.