Postępujące zmiany w relacji między pracownikiem a pracodawcą zmieniają świat zatrudniania. Jeszcze niedawno dla pracodawcy liczyło się głównie wykształcenie, doświadczenie zawodowe i umiejętności techniczne pracownika. Dzisiejsi rekruterzy poszukują kandydatów, którzy wykazują też szczególne cechy osobowe sprawiające, że wydają się oni bardziej atrakcyjni dla kultury danej organizacji. Sprawdź, czy posiadasz 10 cech dobrego pracownika docenianych na dzisiejszym rynku pracy.
Niepewność co do długoterminowego zatrudnienia w jednej organizacji, nieprzewidywalność ścieżek zawodowych i pogłębiająca się luka kompetencyjna sprawiają, że wzrasta znaczenie koncepcji zatrudnialności (employability), określanej też czasem jako potencjał kariery.
Co to jest zatrudnialność?
Zatrudnialność bywa używana zamiennie z terminami: umiejętności miękkie, umiejętności XXI wieku, kompetencje ogólne, umiejętności zbywalne, kompetencje holistyczne
Zatrudnialność (employability) to pojęcie stosowane w różnych kontekstach i znaczeniach. Badacze tematu ujmują je w dwóch wymiarach: wąskim i szerokim. Wąskie ujęcie odnosi się do umiejętności, które w określonym czasie czynią daną osobę bardziej atrakcyjną dla pracodawców i dotyczy krótkiego horyzontu czasowego. Natomiast w szerszym kontekście zatrudnialność podejmuje aspekty związane zarówno ze zdobyciem, jak i utrzymaniem zatrudnienia w dłuższej perspektywie.
Definicje zatrudnialności (employability):
- Zatrudnialność jako „zestaw cech i umiejętności tworzących zdolność do otrzymania i utrzymania satysfakcjonującej pracy”: posiadana wiedzy, umiejętności, sposoby, w jaki kandydat/tka prezentuje się pracodawcom (CV, rozmowa kwalifikacyjna). [zaproponowana przez J. Hillage i E. Pollard w 1998 roku]
- Zatrudnialność jako potencjał indywidualnej kariery zawodowej, który determinowany jest przez poziom fachowej wiedzy i umiejętności, adaptacyjność do nowych obowiązków i wyzwań zawodowych oraz umiejętność zarządzania karierą. [współczesne podejście zaproponowane N. Sahę, B.I.J.M.,Van der Heijdena i A. Gregara]
- Zatrudnialność jako „kompetencja holistyczna” — zestaw kompetencji, które dana osoba musi rozwijać dla siebie, bliskich, kariery i społeczeństwa. Są to rozmaite rodzaje pozytywnych wartości i postaw oraz poczucie etyki zawodowej, rozwijane przez całe życie. [termin zaproponowany przez Dr Chan i jej zespół z Uniwersytetu w Hongkongu]
W tym artykule zajmujemy się zatrudnialnością pod kątem szerszego zestawu umiejętności, atrybutów i cech osobistych, które sprawiają, że pracownik ma większe szanse na znalezienie pracy i odniesienie sukcesu w życiu zawodowym. Są one odpowiedzią na zjawiska zachodzące na współczesnym rynku pracy – postępującą elastyczność i niepewność zatrudnienia, ograniczanie stałego zatrudnienia, złożoność ścieżek karier zawodowych i pogłębiającą się lukę kompetencyjną.
10 cech dobrego pracownika cenionych na dzisiejszym rynku pracy
Istnieją pewne stałe cechy charakteru i osobowości, które sprawiają, że dany pracownik lepiej odnajdzie się w środowisku danej firmy niż inny. Są to m.in.: profesjonalizm, dokładność, skupienie, pewność siebie, kreatywność czy transparentność. Warto więc dołożyć starań, by podczas rozmowy kwalifikacyjnej pokazać rekruterom nie tylko umiejętności techniczne, ale również te bardziej miękkie. Sprawdź, czy posiadasz 10 uniwersalnych cech, na które zwracają uwagę pracodawcy niezależnie od rodzaju stanowiska.
1. Automotywacja i inicjatywa
Te atrybuty są jednymi z ważniejszych wyznaczników sukcesu w każdej sytuacji. Motywacja własna dotyczy wewnętrznego dążenia do osiągnięcia, rozwoju i ciągłego postępu; a ponadto jest tym, co popycha do ukończenia czegoś lub trwaniu w czymś, gdy nie ma się na coś ochoty lub w obliczu trudnej sytuacji.
Z motywacją wiąże się inicjatywa, tj. bycie proaktywnym (a nie reaktywnym), dostrzeganie i wykorzystywanie pojawiających się okazji. Osoba z inicjatywą jest bardziej skłonna do szukania, identyfikowania i wykorzystywania szans. Uczyni więc nie tylko to, czego się od niej wymaga, ale przekroczy wyznaczone cele – ponad normę lub nietypowo.
Pracownik wyposażony w takie umiejętności może przynieść organizacji nowe możliwości biznesowe, ulepszone systemy lub procesy. Cechy te sprawiają, że dobrze radzi sobie w nagłym kryzysie i podnosi cele organizacji. Bycie zmotywowanym sprawia, że jest się lepiej zorganizowanym.
2. Organizacja
Umiejętności organizacyjne polegają na takim zaplanowaniu pracy, aby dotrzymać terminów i celów. Łączą się bezpośrednio z motywacją, zaradnością, skupieniem, metodycznością. Obejmują ponadto:
- wykorzystanie zdolności umysłowych, przestrzeni fizycznej i zasobów;
- zarządzanie zadaniami i ludźmi;
- monitorowanie celów;
- priorytetyzację;
- delegowanie;
- zarządzanie czasem.
Ostatni z elementów efektywnej organizacji jest jedną z najważniejszych umiejętności związanych z zatrudnieniem, ponieważ ściśle wiąże się z osiąganiem wyników. A złe zarządzanie czasem może prowadzić nie tylko do braku efektów w pracy, ale także równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Będąc sprawnym w zarządzaniu czasem, łatwiej jest:
- planować wykorzystanie dostępnych zasobów (czasu, wysiłku, ludzi, pieniędzy);
- określać ramy czasowe zadania lub projektu;
- ustalać harmonogramy.
3. Rozwiązywanie problemów
Umiejętność rozwiązywania problemów polega na zrozumienia zagadnienia poprzez rozbicie go na mniejsze części i zidentyfikowanie kluczowych zagadnień i rozwiązań. Stanowi część większych zestawów umiejętności, np. umiejętności analitycznych, rozumowania czy krytycznego myślenia.
To umiejętność wysoko ceniona przez rekruterów, ponieważ rozwiązywanie problemów jest nieodłączną częścią codziennego życia każdej firmy. Gdy napotka ona przeszkody, osoby z tą umiejętnością radzą sobie z wyzwaniami lepiej i w sposób bardziej kreatywny. Są bowiem mocniejsi w:
- analizowaniu faktów i liczb;
- definiowaniu wyzwań;
- opracowywaniu planów awaryjnych;
- ocenianiu procesów;
- tworzeniu i wdrażaniu rozwiązań.
Z umiejętnością rozwiązywania problemów wiąże się umiejętność szukania, a następnie korzystania z informacji.
4. Wykorzystanie informacji
Umiejętność korzystania z informacji ma szerokie spektrum znaczeń. Może odnosić się do zlokalizowania pojedynczego fragmentu istotnych danych, a także stworzenia przejrzystej prezentacji opartej na danych. Pracodawcy szukają więc osób, które potrafią:
- znaleźć właściwe informacje na dowolnym nośniku;
- zorganizować informacje w sensowny sposób;
- przeanalizować dane i wyciągnąć odpowiednie wnioski;
- przekazać zebrane informacje innym.
Aby dobrze zrozumieć, analizować i przekazać informacje, trzeba wykazać się umiejętnością zrozumienia prostych pojęć numerycznych. Obejmują one np.:
- podstawowe operacji arytmetyczne, jak dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie;
- korzystanie z danych i matematyki dla poparcia tezy, wykazania dowodu lub punktu krytycznego.
5. Wykorzystanie technologii
W dzisiejszych czasach technologia przenika wszystkie aspekty ludzkiego życia i trend ten postępuje w błyskawicznym tempie. I nie ma znaczenia, jaki zawód się wykonuje – programisty, analityka danych, inżyniera sieci, bankiera inwestycyjnego, urzędnika administracyjnego czy nawet pielęgniarki. Aby pozostać na rynku pracy, każdy musi być na bieżąco z technologiami związanymi z danym zawodem.
6. Zdolności adaptacyjne
Nowe technologie, konkurencja, nowe modele biznesowe – wszystko to wymaga od współczesnego pracownika szybkiego myślenia, umiejętności sprawnego przestawiania się czy odwagi w proponowaniu nowych rozwiązań, które nie zostały jeszcze przetestowane. Nie powinno więc dziwić, że zdolności adaptacyjne zajmują wysoką pozycję wśród umiejętności w procesie zatrudnienia.
Zdolność adaptacji oznacza również chęć do nauki, aby wymyślić nowe, wydajniejsze sposoby wykonywania zadań.
7. Umiejętność uczenia się
Umiejętność ta polega na byciu entuzjastycznie nastawionym do pracy, z otwartym umysłem i chęcią do nauki, w czym jest miejsce na zdobywania nowych umiejętności i chęć do rozwoju. To także umiejętność uczenia się na własnych błędach z korzyścią zarówno dla siebie, jak i dla swojego pracodawcy.
8. Umiejętności komunikacyjne/interpersonalne
Komunikacja jest stałym elementem każdej listy umiejętności związanych z zatrudnieniem. Jeśli chcesz odnieść sukces w życiu zawodowym (i osobistym), musisz umieć skutecznie komunikować się z innymi.
Umiejętności komunikacyjne i interpersonalne to umiejętność wyjaśnienia, co ma się na myśli w jasny i zwięzły sposób, za pomocą środków pisanych i mówionych. Komunikacja to coś więcej niż wyjaśnianie, by inni zrozumieli. Należy też umieć:
- słuchać;
- wyciągać logiczne wnioski;
- budować relacje;
- dostosować język do swoich odbiorców;
- postępować zgodnie z zebranymi informacjami.
Z umiejętnościami komunikacyjnymi wiążą się umiejętności negocjacyjne. Polegają one na uwzględnianiu uczuć innych ludzi i wyrażaniu własnych wymagań w sposób jasny i pozbawiony emocji, aby osiągnąć wynik korzystny dla wszystkich.
9. Współpraca/praca zespołowa
Praca zespołowa polega na dobrej współpracy z innymi ludźmi z różnych dyscyplin, środowisk i wiedzy specjalistycznej, w celu zrealizowania danego zadania. Nie można nie doceniać siły współpracy. Dobrze zorganizowane zespoły mogą osiągnąć znacznie więcej, niż każdy z ich członków, gdyby grał solo.
Z pracą zespołową wiąże się też docenianie różnorodności, oraz wartości, która może z tego wynikać. Współpraca jest jedną z poszukiwanych umiejętności związanych z zatrudnieniem. Oznacza:
- możliwość pracy z ludźmi o różnym pochodzeniu, wieku, religii i poglądach politycznych;
- rozpoznawanie mocnych i słabych stron każdego członka zespołu w celu odpowiedniego przydzielania zadań;
- przyjmowanie odpowiedzialności za wyniki;
- rozwiązywanie konfliktów w zespole.
Współczesnym modnym hasłem, które określa pracę zespołową, jest synergia. Stephen Covey, autor książki 7 nawyków skutecznego działania, podkreśla, że gdy nie jest ona osiągana, trudno mówić o skuteczności. Pojęcie to obejmuje kreatywną współpracę zespołu, który jest zaangażowany w powierzane zadania i otwarty na pomysły i rozwiązania innych.
10. Przywództwo
Wreszcie, niezwykle ważna jest umiejętność przewodzenia innymi. Umiejętności przywódcze łączą umiejętności zarządzania i umiejętności ludzi z charyzmą, empatią i myśleniem strategicznym, żeby wymienić tylko kilka. Bycie dobrym liderem jest niezwykle trudne do osiągnięcia, a dobrzy przywódcy są na wagę złota.
Cechy dobrego pracownika a zatrudnialność (employability)
Kompetencje wymienione powyżej są znacznie trudniejsze do nauczenia niż konkretne umiejętności techniczne. Często też pracownicy nie przywiązują do nich aż takiej wagi, skupiając się na rozwoju umiejętności wokół swojej specjalizacji. Dlatego kandydaci, który je posiadają, zwiększają swoje szanse na zatrudnienie. Kompetencje te dają możliwość:
- zdobycia pierwszej pracy, gdy nie ma się dużego doświadczenia;
- utrzymania zatrudnienia i płynniejszego „przechodzenia” między stanowiskami w tej samej firmie;
- większej szansy na zdobycie nowej pracy, jeśli jest taka potrzeba;
- niezależności na rynku pracy dzięki większej elastyczności i odporności na zmiany.
W raporcie Światowego Forum Ekonomicznego, niektórzy z największych pracodawców na świecie uznali umiejętności krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów jako najbardziej poszukiwane umiejętności w ich branżach.
Cechy dobrego pracownika – podsumowanie
Znaczenie powyżej opisanych kompetencji odzwierciedla raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Stwierdza on, że w szybko zmieniającym się świecie mają one kluczowe znaczenie dla przyszłych pokoleń, aby odnieść sukces w karierze i życiu. W ciągu ostatnich 20 lat zmieniły się kompetencje rozwijane w szkolnictwie wyższym z tych zorientowanych wyłącznie na wybraną specjalizację w kierunku bardziej holistycznego spojrzenia na atrybuty absolwenta, które obejmują „miększe” umiejętności.
