8 nowych trendów AI w 2024 – czy jesteś na bieżąco?

‍Wszechstronna wiedza na temat procesów zachodzących w społeczeństwach, polityce, środowisku, gospodarce czy technologii i śledzenie kursu, jaki obierają, nie jest łatwe. Zrozumienie całokształtu zmian na wielu poziomach wymaga ponadto dogłębnej analizy. Wszystkie aspekty życia podlegają bowiem nieustannym przeobrażeniom, tworząc często chwilowe, a czasem długotrwałe trendy. Najbardziej zauważalnym jest migracja do rzeczywistości cyfrowej, w której kluczową rolę odgrywają technologie AI. W artykule skupimy się trendzie związanym ze sztuczną inteligencją, korzystając z badań Infuture Institute i jego Mapy Trendów.

Infuture Institute – instytut badań nad przyszłością

Infuture Institute (infuture.institute) to instytucja naukowa specjalizująca się w analizie trendów, prognozowaniu i doradztwie biznesowym. Dzięki dostarczaniu kompleksowych raportów, wspiera rozwój firm i instytucji w obszarze biznesu i gospodarki.

Prezentuje nowatorskie podejście do zachodzących na świecie przemian, którym podlegają społeczeństwa, polityka i biznes. Przemiany te nazwano trendami. Trend może być procesem trwającym w czasie, którego kierunek można określić, ale nie wiadomo, kiedy się skończy.

W zależności od symptomów i czynników, jakie się pojawiają, trend może się zmieniać, nabierać rozpędu lub zahamować. To główna różnica między trendem a modą, która przychodzi i odchodzi. Natomiast trendy mogą reprezentować nowe wartości i potrzeby.

Mapa Trendów

Instytut opracował autorską Mapę Trendów, która graficznie przedstawia najistotniejsze zmiany na świecie we wszystkich obszarach życia. To zarazem wszechstronna i szczegółowa analiza zachodzących w nich trendów, ukazana w czterech perspektywach czasowych:

• NOW – to funkcjonujące na rynku trendy, wobec których firmy podejmują wiele działań (inwestycyjnych, marketingowych, produktowych, etc.);
• NEW – krótkoterminowa (1-5 lat) to trendy, na które odpowiada niewiele firm lub odpowiadają na nie w ograniczonym zakresie;
• NEXT – średnioterminowa (5-15 lat) ukazuje trendy zauważalne, ale na bardzo wczesnym etapie rozwoju;
• BEYOND – długoterminowa (15+ lat) – perspektywa przyszłości, dotyczy zwłaszcza trendów technologicznych – trend widoczny w jednej perspektywie czasowej lub kilku.

Mapę Trendów 2024 uruchomiono w postaci platformy interaktywnej. Poza jej definicją, dodano przyczyny i konsekwencje trendu, technologie wspierające dany trend oraz branże wrażliwe. Każdy trend opisany jest poprzez Trend Momentum Index (TMI) – wskaźnik oceny istotności trendów opisujący je w wymiarach: hype (na ile dany trend jest popularny mediowo) oraz impact (na ile ma realny wpływ na nasz świat).

Globalne 7 megatrendów

Mapę Trendów Instytut opracowuje od 7 lat i co roku jest ona udoskonalana i aktualizowana. Na ostatniej (2024) znalazło się siedem (dwa więcej niż w 2023) megatrendów.

Megatrendy to duże, długoterminowe, niesterowalne zmiany o charakterze globalnym, zmieniające układ sił i/lub dotychczasowy sposób funkcjonowania. Określono je jako:

1. Świat przeobrażeń społecznych – opisuje fundamentalne zmiany w strukturze społecznej różnych pokoleń.
2. Świat AI – ukazuje kluczową rolę AI we wszystkich aspektach życia.
3. Świat lustrzany – opisuje koncepcję rozwijającego się równoległego świata cyfrowego rozszerzającego naszą rzeczywistość fizyczną.
4. Alternatywne światy – odzwierciedla przesunięcie ludzkiej eksploracji i innowacji poza tradycyjne granice.
5. Zrównoważony świat – pokazuje globalny zwrot w kierunku zrównoważonego rozwoju.
6. Świat kryzysów zdrowotnych – odnosi się do globalnych wyzwań zdrowotnych.
7. Świat wojen – opisuje rosnącą liczbę konfliktów i napięć na poziomie globalnym.

W ramach 7 megatrendów zawarto 81 unikalnych trendów (podtrendów) ujętych w każdej z czterech perspektyw czasowych. To trwające w czasie, zauważalne zmiany społeczne, technologiczne, gospodarcze lub polityczne, rzutujące na wiele niezależnych sfer życia, na które można wpływać – spowalniać lub przyspieszać.

W 2023 roku Natalia Hatalska, założycielka Instytutu, tak mówiła o Mapie Trendów:

To obraz rzeczywistości, w jakiej żyjemy. Pozwala dostrzec, że bardzo szybko na wielu poziomach przenosimy się do przestrzeni cyfrowej. Świat lustrzany to już w zasadzie nasza nowa normalność. Na mapie widać, jak silnie zazębia się z innym megatrendem – multipolaryzacją świata – i jak bardzo przyczynia się do fragmentaryzacji świata. […] zmiany, do których prowadzi rewolucja biotechnologiczna, w tym przede wszystkim inżynieria genetyczna i tkankowa. To wszystko uświadamia nam, że cyfryzacja świata zmieni nie tylko życie społeczno-polityczne, ale także nasze życie biologiczne.

Megatrend Świat AI

Megatrend opisujący świat, w którym technologie AI odgrywają kluczową rolę we wszystkich aspektach życia społecznego, gospodarczego i technologicznego. Era, w której technologie oparte na niej wpływają na sposób funkcjonowania społeczeństwa, gospodarki, edukacji, opieki zdrowotnej czy relacji międzynarodowych.

Świat AI – trendy w perspektywie czasowej NOW

1. Inteligencja kolektywna – opiera się na synergicznym połączeniu inteligencji ludzkiej i możliwości sztucznej inteligencji (AI).
2. Robo(współ)pracownicy – roboty i/lub AI stają się współpracownikami bądź pracownikami.
3. Analfabetyzm funkcjonalny – obniżenie poziomu zdolności czytania, czytania ze zrozumieniem i pisania/ jasnego formułowania myśli.
4. Standaryzacja Big Tech – próba (głównie UE) zmniejszenia dominacji Big Techów i wsparcie europejskich graczy technologicznych.
5. Bezkodowość – umożliwienie osobom bez specjalistycznych kompetencji programistycznych opracowywanie aplikacji i innych rozwiązań informatycznych.
6. Inwigilacja danych – zbieranie danych o ludziach/ grupach ludzi w celu monitorowania, analizowania, oceniania i kontrolowania ich działania.
7. Walka o techno suwerenność – kontroli nad światem cyfrowym, zarządzanym przez rywalizujące ze sobą spółki technologiczne, i próba odzyskania suwerenności.
8. Nierówności cyfrowe – odnosi się do rosnących dysproporcji w dostępie do technologii cyfrowych, internetu oraz kompetencji cyfrowych.
9. Syntetyczne media – rosnąca ilość treści generowanych za pomocą AI, jak ilustracje, zdjęcia, dźwięk, tekst, wirtualne postacie czy influencerzy.
10. Antytech – postawa sprzeciwu wobec dużych firm technologicznych i ich negatywnego wpływu na funkcjonowanie jednostek i społeczeństw.
11. Zniekształcona rzeczywistość – tworzenie tzw. deepfakes, czyli realistycznych manipulacji wideo i dźwięku związany z dynamicznym rozwojem GenAI.
12. Digitalizacja konfliktów – zmiana natury współczesnych konfliktów i wojen pod wpływem technologii, czyniąc z cyberprzestrzeni front walki jak fizyczny.
13. Demokratyzacja kreatywności – upowszechnienie dostępu do GenAI, dzięki której ludzie zostali wyposażeni w kompetencje, których wcześniej nie posiadali.

8 nowych trendów AI w 2024 (perspektywa czasowa NEW)

1. Rewolucja neurotechnologiczna

Trend Rewolucja neurotechnologiczna narodził się w wyniku badań i innowacji w dziedzinie biotechnologii, neuronauki, neuroinżynierii, neurologii oraz poszukiwania nowych metod leczenia/terapii z użyciem technologii neurologicznych. W ramach trendu rozwojowi podlegają zaawansowane interfejsy mózg-komputer (BCI), neuroimplanty, technologie do głębokiej stymulacji mózgu oraz narzędzia do precyzyjnego mapowania aktywności neuronalnej.

Konsekwencje trendu wiążą się z poprawą jakości życia osób z niepełnosprawnościami poprzez przywracanie funkcji sensorycznych, motorycznych, leczenie chorób neurodegeneracyjnych i psychiatrycznych i in. Trend ten stawia też pytania z dziedziny etyki, prywatności i tożsamości, wpływając na sposób rozumienia ludzkiego umysłu; rodzi  ponadto refleksje na temat świadomości i granic między ludzką a sztuczną inteligencją.

2. Inne formy AI

Trend Inne formy AI odnosi się do różnorodnych modeli AI. Wywołały go globalne wyzwania, jak kryzys klimatyczny, żywnościowy, surowcowy, transformacja energetyczna, starzejące się społeczeństwa, wzrastająca liczba chorób. Także konieczność radzenia sobie z wyzwaniami, którym nie zawsze mogą sprostać tradycyjne/ dotychczasowe modele i technolo

Ten trend obejmuje kategorie: Causal AI, Bayesian AI, Neurosymbolic AI, Responsive AI, Self-replicating AI czy Neuromorphic Intelligence.

3. Roboty zoomorficzne

Trend Roboty zoomorficzne polega na projektowaniu i tworzeniu robotów, których forma i funkcje są inspirowane wyglądem i naturalnymi cechami zwierząt, w celu naśladowania ruchów, wyglądu i funkcji biologicznych określonych gatunków.

Roboty te wykorzystywane są m.in. w zadaniach, które wymagają zdolności do poruszania się w trudnym terenie, lub są związane z monitorowaniem bezpieczeństwa lub interakcji z ludźmi.

4. Technologia emocji

Trend Technologia emocji narodził się wskutek rozwoju społeczeństwa, w którym coraz więcej interakcji odbywa się za pośrednictwem urządzeń cyfrowych, i potrzeby tworzenia narzędzi bardziej intuicyjnych.

W ramach trendu urządzenia takie, jak komputery, roboty etc. potrafią rozpoznawać i reagować na ludzkie emocje. Rozwój tych technologii z jednej strony ułatwia komunikację i zrozumienie emocji w różnych sytuacjach, od obsługi klienta po opiekę zdrowotną, z drugiej zaś – do obniżenia jakości komunikacji.

5. Społeczeństwo hybrydowe

W ramach trendu Społeczeństwo hybrydowe dąży się do zwiększenia efektywności i redukcji kosztów poprzez automatyzację i robotyzację pracy. Szybki rozwój robotyki i AI sprawia, że maszyny są coraz bardziej zaawansowane i zdolne do interakcji z ludźmi. Trend prowadzi do ich powszechnej obecności w przestrzeni społecznej, gospodarczej i osobistej, tworząc społeczeństwo hybrydowe.

Kluczowe cechy trendu to: interakcja ludzi i robotów z systemami AI w miejscach pracy, edukacji, opiece zdrowotnej i innych obszarach; rozwój autonomicznych maszyn zdolnych do podejmowania decyzji i wykonywania zadań bez nadzoru ludzkiego. W efekcie nastąpią zmiany na rynku pracy, gdzie pewne role i zadania będą automatyzowane, co może prowadzić do dalszych zmian w strukturze zatrudnienia i wymagać nowych umiejętności.

6. Inteligencja ucieleśniona

Trend Inteligencja ucieleśniona podkreśla znaczenie ciała fizycznego w procesie uczenia się i podejmowania decyzji przez maszyny, odchodząc zarazem od tradycyjnego podejścia do AI, które skupia się na algorytmach przetwarzających dane. Teraz „ciało” maszyny staje się kluczowym elementem w procesie poznawczym.

Inne aspekty trendu obejmują interakcję maszyn ze środowiskiem (roboty i AI uczą się przez bezpośrednią interakcję z otoczeniem, co umożliwia im lepsze rozumienie i adaptację do zmieniających się warunków. (por. Społeczeństwo hybrydowe).

7. Inteligencja organoidalna

Trend Inteligencja organoidalna polega na wykorzystaniu organoidów – uproszczonych, miniaturowych wersji organów hodowanych w laboratoriach z komórek macierzystych – do symulacji funkcji mózgu oraz innych organów w celach obliczeniowych. Pracuje się nad rozwiązaniami technologicznymi, które łączą inżynierię tkankową i biologię syntetyczną w celu tworzenia struktur (w tym interfejsów biocyfrowych) mogących przetwarzać informacje.

Trend otwiera nowe możliwości zarówno dla AI, jak i medycyny, głównie w dziedzinie neurobiologii. Rodzi zarazem pytania etyczne dotyczące hodowli i wykorzystania organoidów mózgowych, a także interakcji między systemami biologicznymi i cyfrowymi.

8. Etyczna AI

Trend Etyczna AI w oczywisty sposób wywołał postępujący wpływ technologii AI na różne obszary życia, społeczeństwo i gospodarkę. Wiąże się z nim potrzeba budowania algorytmów i systemów, które w założeniu są przejrzyste, wolne od uprzedzeń oraz uczciwe i respektujące prawa człowieka.

Rosnąca świadomość społeczna na temat możliwych skutków AI rodzi inicjatywy związane z wprowadzaniem standardów etycznych, regulacji prawnych i edukację w dziedzinie etyki AI. Nadal wyzwaniem pozostaje utrzymanie równowagi między rozwojem AI a jej bezpieczeństwem, wpływem na prywatność i etycznym jej wykorzystaniem.

Trendy AI w perspektywie czasowej NEXT

1. Rewolucja kwantowa: To trend związany z intensywnym rozwojem i docelowo także wdrażaniem technologii kwantowych, w tym komputerów kwantowych. Będzie on skutkował zmianami w wielu dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, głównie w przemyśle, medycynie i informatyce.

Trendy AI w perspektywie czasowej BEYOND

1. Ogólna sztuczna inteligencja (AGI): Jest to tworzenie (obecnie hipotetyczne) formy AI mającej zdolność rozumienia, uczenia się, przystosowywania się i wykonywania zadań w sposób podobny do ludzkiej.
2. Sztuczna Superinteligencja: To hipotetyczny poziom AI, który przewyższa ludzką inteligencję we wszystkich dziedzinach życia, jak rozumowanie, planowanie, zrozumienie świata czy kreatywność.

Jak organizacje mogą korzystać z Mapy Trendów

Mapa stanowi przydatne narzędzie dla organizacji z niemal każdej dziedziny i branży, praca z trendami stanowi bowiem czynność strategiczną służącą dokonaniu zmian na lepsze. Dzięki niej firmy mogą ponadto podjąć działania w kierunku wzięcia odpowiedzialności za świat, w którym funkcjonują.

Mapa jest niczym radar, który wskazuje drogę i umożliwia:

• planowanie długoterminowych strategii, które odpowiadają na aktualne i przyszłe wyzwania;
• podejmowanie świadomych decyzji na wszystkich poziomach organizacji, zwłaszcza dotyczących innowacji, badań i szeroko rozumianego rozwoju;
• budowanie przewagi konkurencyjnej dzięki identyfikowaniu nowych rynków, technologii oraz zmieniających się potrzeb i zachowań klientów, oferując w efekcie nowe produkty/ usługi;
• identyfikowanie potencjalnego ryzyka i opracowywanie strategii ich łagodzenia/ eliminowania;
• wprowadzanie innowacji i rozwijanie produktów/ usług odpowiadających na zmieniające się potrzeby klientów/konsumentów bądź wykorzystujące najnowsze osiągnięcia technologiczne.

Podsumowanie

Jak wynika z powyższych badań i danych, analiza obecnych i nadchodzących trendów technologicznych jest konieczna przy wdrażaniu przez firmy rozwiązań opartych na AI.

Dzięki Mapie Trendów i ujęciu ich w czterech perspektywach czasowych organizacje mogą identyfikować zmiany i związane z nimi niepewności, wyznaczać potencjalne kierunki rozwoju i lepiej przygotować się do obecnych i przyszłych wyzwań.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że większość opisanych tu trendów znajduje się nie tylko w megatrendzie „Świat AI”, ale także w pozostałych. Oznacza to, że sztuczna inteligencja przenika wszystkie sfery życia społecznego i gospodarczego, a przenoszenie się do przestrzeni cyfrowej staje się faktem.