Superteams – współpraca AI i ludzi w miejscach pracy

Mimo złowróżbnych przewidywań zastępowania pracowników przez maszyny, raport Global Human Capital Trends 2020 ukazuje, że redukcja kosztów poprzez eliminację miejsc pracy nie jest jedyną dostępną ścieżką. Aby uzyskać najlepsze wyniki biznesowe, wiodące organizacje na świecie zaczynają obierać inny kierunek. Poszukują strategii integracji sztucznej inteligencji z pracą swoich zespołów.

Jak napisano w raporcie: „Po latach szumu i spekulacji sztuczna inteligencja ostatecznie opuściła królestwo science fiction, aby stać się jasnym i aktualnym priorytetem organizacyjnym”. Myślące przyszłościowo firmy stoją dziś w obliczu kolejnego pytania: jak wykorzystywać AI do wspierania i zwiększania siły roboczej?

Transformacja cyfrowa

Wdrażanie technologii cyfrowych w miejscu pracy jest elementem transformacji cyfrowej – procesu kompleksowego i zintegrowanego. Polega on na integracji technologii cyfrowych we wszystkich obszarach działalności człowieka. W efekcie zmienia się sposób, w jaki powstają produkty, usługi, metody obsługi klientów.

Poza restrukturyzacją zarządzania dużymi bazami danych czy lepszym wykorzystaniem AI i uczenia maszynowego, ważne stało się szybkie przyjęcie cyfrowych modeli operacyjnych, w tym zintegrowanych zespołów wielofunkcyjnych. Ukazuje to jeden z zaobserwowanych w tym roku trendów, określony nazwą „Superteams”. Opiera się na na ewolucjach z ostatniej dekady, a zarazem dwóch kluczowych siłach przyszłości pracy:

• coraz większym znaczeniu zespołów w miejscu pracy,
• nasilającym się zastosowaniu AI.

„Superteams” to trend w miejscu pracy oparty na dwóch ewoluujących siłach: rosnącym znaczeniu zespołów roboczych i rosnącym wykorzystaniu sztucznej inteligencji

Aby dostosowywać się do zmian oraz uwzględniać potrzeby pracowników, organizacje stoją przed koniecznością własnej transformacji. To trend, z którym będą musieli zmierzyć się liderzy biznesowi na całym świecie. 

„Superteamy” to połączenie ludzi i maszyn wykorzystujące ich uzupełniające się zdolności do rozwiązywania problemów, zdobywania wiedzy i tworzenia wartości (rozszerzają tę koncepcję poza jednostkę na grupę). 

Jak ewoluował trend "Superteams"?

Opisywanym trendem od kilku lat zajmuje się firma Deloitte, przeprowadzając na ten temat badania wśród organizacji na całym świecie. Już w tekście z 2015 roku „Maszyny jako talent” zaprezentowała stanowisko, że maszyny mogą być w miejscu pracy współpracownikami, a nie konkurentami. Dwa lata później sztuczna inteligencja i technologie kognitywne opanowały siłę roboczą. Efektem tego było powolne przeprojektowywanie firm w sieci i powstawanie ekosystemów biznesu zbudowanych z myślą o szybkości, zwinności i zdolności adaptacji, co analizowały raporty Deloitte z 2016 i 2017 roku.

Pośród respondentów ankiety z 2017 roku, 41% stwierdziło, że w pełni wdrożyło lub poczyniło znaczne postępy w przyjmowaniu programów kognitywnych i AI, a kolejne 34% – programów pilotażowych. Raport 2017 ujawnił również krytyczną lukę. Pomimo powszechnego przyjęcia obu technologii tylko 17% respondentów stwierdziło, że jest gotowych do zarządzania siłą roboczą z ludźmi, robotami i sztuczną inteligencją pracujących obok siebie. To najniższy poziom gotowości, jaki odnotowano w tym badaniu. Wezwano więc firmy do podjęcia odpowiednich działań:

• rozszerzyły swoją wizję siły roboczej;
• przeprojektowały miejsca pracy;
• uwzględniły zadania, które można zautomatyzować i zlecić na zewnątrz;
• opracowały nową rolę umiejętności ludzkich.

Wyzwaniem dla firm, które nie chcą pozostać w tyle, jest budowanie bezpieczeństwa siły roboczej poprzez transformację modelu pracy 

Praca zespołowa a wyniki biznesowe

Oczywiście, wiele firm na świecie zdało sobie sprawę, że integracja AI w zespołach ma kluczowe znaczenie dla tworzenia wartości. W 2019 roku w badaniu Deloitte „Wyniki organizacji: to sport zespołowy” dowiedziono, że przejście na model pracy zespołowej jest kluczowe również dla wyników biznesowych. Rezultaty są optymistyczne, bo 74% respondentów twierdziło, że ich firmy przyjęły ten model. Badanie wykazało ponadto, że 65% firm uznaje znaczenie przejścia od organizacji hierarchicznej do modelu zorientowanego na zespół. Ci, których organizacje już działały w zespołach, dostrzegali korzyści, a 53% stwierdziło, że odnotowało znaczną poprawą wydajności. 

Przykładowo: w jednej z firm, która zatrudnia w swoich centrach magazynowo-dystrybucyjnych zarówno ludzi, jak i roboty, rola kierownika centrum ewoluowała od zwykłego nadzorowania zmian do określania, kiedy ludzie i roboty powinni przekazywać sobie pracę, co wymaga innego rodzaju wiedzy technicznej i biznesowej.

Nowe pojęcie „superjobs” zawiera w sobie zadania i obowiązki tradycyjnych zawodów z wykorzystaniem technologii na rzecz tworzenia bardziej efektywnych zespołów AI do poszerzania zakresu wykonywanej pracy. W myśl nowego spojrzenia na pracę, komputery i ludzie mają uzupełniać się wzajemnie.

Integracja AI i zespołów

Powstanie zespołów i przyjęcie AI spotykają się w 2020 roku w dyskusji o „superjobs”, która pokazuje, jak wprowadzenie AI do zespołów może umożliwić organizacjom i pracownikom wymyślenie siebie na nowo i współpracę w bardziej produktywny sposób

W tegorocznym badaniu Human Capital Trends aż 70% respondentów przyznało, że ich firmy eksplorują lub używają AI w tym zakresie na ograniczonym poziomie – do wspomagania pracowników. Koncentrują się bowiem na doskonaleniu spójności i produktywności niż na zwiększaniu wartości. Na tę chwilę postrzegają AI głównie jako narzędzie do automatyzacji zadań, które wcześniej wykonywali ludzie, albo używają jej do pomocy pracownikom.

Choć 59% firm przyznaje, że przeprojektowanie stanowisk pracy w celu zintegrowania AI ma kluczowe znaczenie dla ich przyszłego sukcesu, to tylko 7% twierdzi, że jest gotowych na pełną integrację sztucznej inteligencji z zespołami w miejscu pracy.

Mają przy tym świadomość, że jest to ważne dla zwiększania wartości, w sytuacji gdy to zespoły są dziś kluczowymi jednostkami w organizacjach. Mimo niskiej gotowości, to pierwszy krok w kierunku umożliwienia ludziom i maszynom współpracy w nowy, bardziej produktywny sposób.

Dalsze wnioski z raportu są takie, że firmy, które wciąż zarządzają AI i ludźmi na równoległych ścieżkach, będą osiągać umiarkowany wzrost wydajności. Te zaś, które zdecydują się na ich integrację w tzw. superteams, mogą osiągnąć znacznie większą wartość dzięki przeprojektowaniu pracy w sposób transformacyjny. 

Transformacja potencjału AI w budowaniu wartości

Skuteczne strategie budujące bezpieczeństwo siły roboczej poprzez innowację wykorzystują AI na trzech poziomach: zastępowania (substytucji), rozszerzania (wzbogacenia) i współpracy. Relacja między technologią a ludźmi ewoluuje: od skupienia na automatyzacji pracy w celu zastąpienia pracowników, poprzez wzbogacanie (rozszerzenie) pracowników w technologię w celu tworzenia superpracy, aż do współpracy z technologią w celu tworzenia superzespołów na poziomie grupy. 

Przejście od nastawienia opartego na substytucji do rozszerzania i współpracy będzie wymagało ponownego odkrywania modelu pracy na wielu poziomach, zarówno przez pracowników, jak i organizacje. 

Wiadomo, że z biegiem czasu zaangażowanie ludzi znacznie się zmniejszy, wzrosną zaś dokładność i efektywność operacyjna. Dzieje się tak, ponieważ skuteczne strategie rozszerzania i współpracy wykorzystują sztuczną inteligencję do ponownego wyobrażenia sobie charakteru pracy, zamiast kontynuowaniu tej samej pracy, tylko z różnymi aktorami. Mogą one potencjalnie wygenerować o wiele więcej siły roboczej, nawet jeśli nie jest to głównym celem tych wysiłków. W miarę postępów na tym polu rośnie stopień, w jakim technologia może przekształcić wyniki organizacji.

Stopnie transformacji organizacji przez AI:

• I (zastępowanie) – nowe produkty pozwalają na zmniejszenie kosztów i poprawę wydajności; 
• II (rozszerzenie) – zapewnia większą wartość i rozszerzone możliwości, a także zmniejsza koszty i poprawia wydajność; 
• III (współpraca) – wyniki pracy nabierają większego znaczenia dla pracowników i klientów, a także prowadzi do większego wzrostu kosztów, wydajności i wartości. 

Wnioski z raportu "Human AI Collaboration":

Integracja AI w zespołach wymaga od firm działań w pięciu obszarach:

1. Osoby indywidualne
   Inwestowanie w budowanie ludzkich zdolności, które są najważniejsze podczas pracy z AI, w tym krytyczne myślenie i obserwacja, wrażliwość kulturowa, społeczna inteligencja, rozwiązywanie konfliktów oraz praca zespołowa.
2. Liderzy
   Identyfikowanie pracowników, którzy mają odpowiednio ludzki potencjał (wysoki stopnień inteligencji emocjonalnej i empatii), aby pracować efektywnie z AI i rozwijanie nowych pracowników z tymi możliwościami. 
3. Zespoły
   Przeformowanie ich tak, by obejmowały zarówno ludzi, jak i maszyny. Wymaga to poprawy zdolności do tworzenia i rozwiązywania zespołów składających się np. z samych talentów i indywidualności oraz dopasowania procesów i zarządzanie wydajnością tak, by dostosować się do włączenia sztucznej inteligencji do zespołu.
4. Organizacje
   Połączenie różnych inicjatyw zespołowych z inicjatywami AI dla osiągnięcia nowych i lepszych wyników –  przy czym celem jest nie zysk, ale wartość; inwestowanie w empiryczny rozwój przywództwa w dłuższej perspektywie (doświadczenie liderów w kierowaniu współpracującymi zespołami AI-human); rozwijanie kultury zachowań, by zwiększyć zdolność pracowników do przewidywania.
5. Ekosystemy biznesu
   Identyfikowanie potencjalnego partnerstwa z dostawcami AI i rynkami talentów w celu utrzymania dostępu do potrzebnych technologii i siły roboczej (wykonanie przeprojektowanej pracy organizacji); zwracanie uwagi na etyczny wpływ AI na miejsce pracy i klientów organizacji.

Podsumowanie

Nowe trendy, jakimi są „superjobs” wraz z „superteams”, ilustrują, w jaki sposób zmieniają się w miejscach pracy relacje między technologią a ludźmi. Ewoluują one od koncentracji na automatyzacji pracy w celu zastąpienia pracowników, poprzez wzbogacanie pracowników technologią w celu tworzenia “superpracy”, aż do współpracy z technologią w celu tworzenia “superzespołów”.

Jednak ostatni z raportów pokazuje, że istnieje przeszkoda na drodze transformacji – organizacje nie inwestują wystarczających środków w szkolenia. Tylko 17% respondentów stwierdziło, że ich firmy dokonują „znaczących” inwestycji w przekwalifikowanie w celu wspierania strategii AI. Rodzi to pytanie, w jaki sposób pozostałe zamierzają przygotować swoich pracowników na zmiany, które AI będzie napędzać. Raporty sugerują, że wiele organizacji nie dostrzega jeszcze pełni konsekwencji wpływu AI na siłę roboczą.